Dlaczego Boże Narodzenie obchodzimy 25 grudnia?
2020-11-09 | Autor: MB | Święta w Polsce
Boże Narodzenie (lub Narodzenie Pańskie) to coroczne święto upamiętniające narodziny Jezusa Chrystusa, obchodzone w dniu 25 grudnia jako święto religijne i kulturowe wśród miliardów ludzi na całym świecie.
Tradycyjna opowieść o narodzinach Jezusa, nakreślona w Nowym Testamencie, mówi, że Jezus urodził się w Betlejem, zgodnie z proroctwami mesjańskimi. Kiedy Józef i Maria przybyli do miasta, w gospodzie nie było miejsca, więc zaoferowano im stajnię, w której wkrótce narodziło się Dzieciątko Jezus, a aniołowie głosili tę wiadomość pasterzom, którzy następnie dalej rozpowszechniali tę informację. Chociaż miesiąc i data narodzin Jezusa nie są znane, Kościół na początku IV wieku ustalił datę właśnie na 25 grudnia.
Dlaczego 25 grudnia?
Dokładne pochodzenie przypisania 25 grudnia jako daty urodzenia Jezusa jest niejasne. Nowy Testament nie dostarcza żadnych konkretnych wskazówek w tym zakresie. Data 25 grudnia została po raz pierwszy zidentyfikowana jako data narodzin Jezusa przez Sekstusa Juliusa Africanusa w 221 roku, a później stała się powszechnie akceptowaną datą. Jednym z powszechnych wyjaśnień pochodzenia tej daty jest to, że 25 grudnia był chrystianizacją “dies solis invicti nati” („dzień narodzin niezwyciężonego słońca”), popularnego święta w Cesarstwie Rzymskim, które celebrowało przesilenie zimowe jako symbol odrodzenia się słońca, odrzucenia zimy i zwiastowania odrodzenia wiosny i lata. Rzeczywiście, po tym, jak data narodzin Jezusa 25 grudnia została powszechnie zaakceptowana, pisarze chrześcijańscy często wskazywali na związek między odrodzeniem się słońca a narodzinami Syna. Jedną z trudności związanych z tym poglądem jest to, że sugeruje on nonszalancką gotowość ze strony Kościoła chrześcijańskiego do przywłaszczenia sobie pogańskiego święta, podczas gdy wczesny Kościół tak bardzo pragnął odróżnić się kategorycznie od pogańskich wierzeń i praktyk.
Drugi pogląd sugeruje, że dzień 25 grudnia stał się datą narodzin Jezusa dzięki rozumowaniu a priori, które utożsamiało wiosenną równonoc jako datę stworzenia świata i czwarty dzień stworzenia, kiedy zostało stworzone światło, jako dzień Jezusa “poczęcie: (tj. 25 marca - obecnie w tym dniu zazwyczaj obchodzone jest Zwiastowanie Pańskie). 25 grudnia, dziewięć miesięcy później, stał się datą narodzin Jezusa.
Jest także trzecia teza. Wg wielu źródeł Hipolit Rzymski w datowanym na 204 rok Komentarzu do Księgi Daniela (4,23,3) napisał: „Pierwsze przyjście Pana naszego wcielonego, w którym narodził się w Betlejem miało miejsce ósmego dnia przed kalendami styczniowymi”. Kalendy styczniowe to święto rzymskie, podczas którego konsulowie obejmowali najwyższy polityczny urząd na roczną kadencję. Towarzyszyły vota publica (śluby publiczne na rzecz dobra republiki, a później cesarza) oraz obejmowanie auspicjów. Odbywały się również święta poświęcone kultowi Eskulapa i składano ofiary bogu Veiovisowi
Pochodzenie i rozwój świat Bożego Narodzenia
Wczesna wspólnota chrześcijańska rozróżniała między identyfikacją daty narodzin Jezusa a liturgiczną celebracją tego wydarzenia. W szczególności w ciągu pierwszych dwóch wieków chrześcijaństwa istniał silny sprzeciw wobec uznawania urodzin męczenników lub, w tym przypadku, Jezusa. Wielu Ojców Kościoła wypowiadało się sarkastycznie na temat pogańskiego zwyczaju obchodzenia urodzin, kiedy w rzeczywistości święci i męczennicy powinni być czczeni w dni ich męczeństwa - ich prawdziwych „urodzin” z perspektywy Kościoła.
Dla pierwszych chrześcijan (i dla wielu dzisiejszych chrześcijan) najważniejszym świętem w kalendarzu chrześcijańskim była Wielkanoc, która upamiętnia śmierć i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. Jednak, gdy chrześcijaństwo zaczęło się rozwijać w świecie rzymskim, na początku IV wieku przywódcy Kościoła musieli zmagać się z popularnym rzymskim świętem pogańskim upamiętniającym „urodziny niezwyciężonego słońca” (natalis solis invicti) - rzymska nazwa przesilenia zimowego.
Każdej zimy Rzymianie czcili pogańskiego boga Saturna, boga rolnictwa, festiwalem, który rozpoczynał się 17 grudnia i zwykle kończył się około 25 grudnia uroczystością przesilenia zimowego na cześć początku nowego cyklu słonecznego. Ten festiwal był czasem wesołej zabawy, a rodziny i przyjaciele wymieniali się prezentami. W tym samym czasie mitraizm - kult starożytnego perskiego boga światła - był popularny w armii rzymskiej, a podczas przesilenia zimowego kult ten odprawiał niektóre z najważniejszych rytuałów.
Po tym, jak rzymski cesarz Konstantyn I nawrócił się na chrześcijaństwo w 312 r. I usankcjonował chrześcijaństwo, przywódcy kościelni podjęli starania, aby przywłaszczyć sobie święta przesilenia zimowego, a tym samym osiągnąć bardziej płynne nawrócenie na chrześcijaństwo dla poddanych cesarza. Racjonalizując obchody urodzin Jezusa pod koniec grudnia, przywódcy Kościoła mogli argumentować, że skoro świat został rzekomo stworzony w czasie równonocy wiosennej (koniec marca), tak samo Jezus został poczęty przez Boga w tym dniu. Dziewica Maryja, brzemienna w Syna Bożego, miała więc urodzić Jezusa dziewięć miesięcy później w przesilenie zimowe.
Z Rzymu obchody Narodzenia Chrystusa rozprzestrzeniły się na inne Kościoły chrześcijańskie na zachodzie i wschodzie, a wkrótce większość chrześcijan obchodziła narodziny Chrystusa 25 grudnia. Do rzymskich obchodów dodano później inne rytuały związane z przesileniem zimowym, przestrzegane przez różne grupy pogańskie, takie jak oświetlenie kłody bożonarodzeniowej i dekoracje wiecznie zielonymi przez plemiona germańskie. Słowo Boże Narodzenie pojawiło się w języku angielskim pierwotnie jako Christes maesse, co oznacza „msza Chrystusa” lub „święto Chrystusa” w staroangielskim. Popularnym średniowiecznym świętem był św. Mikołaj z Myry, święty, który podobno odwiedzał dzieci z prezentami i upomnieniami tuż przed Bożym Narodzeniem. Ta historia przekształciła się we współczesną praktykę pozostawiania prezentów dla dzieci, o których mówi się, że przynoszą je „ Święty Mikołaj”, ”Jest pochodną holenderskiej nazwy św. Mikołaja - Sinterklaas.
Tradycyjna opowieść o narodzinach Jezusa, nakreślona w Nowym Testamencie, mówi, że Jezus urodził się w Betlejem, zgodnie z proroctwami mesjańskimi. Kiedy Józef i Maria przybyli do miasta, w gospodzie nie było miejsca, więc zaoferowano im stajnię, w której wkrótce narodziło się Dzieciątko Jezus, a aniołowie głosili tę wiadomość pasterzom, którzy następnie dalej rozpowszechniali tę informację. Chociaż miesiąc i data narodzin Jezusa nie są znane, Kościół na początku IV wieku ustalił datę właśnie na 25 grudnia.
Dlaczego 25 grudnia?
Dokładne pochodzenie przypisania 25 grudnia jako daty urodzenia Jezusa jest niejasne. Nowy Testament nie dostarcza żadnych konkretnych wskazówek w tym zakresie. Data 25 grudnia została po raz pierwszy zidentyfikowana jako data narodzin Jezusa przez Sekstusa Juliusa Africanusa w 221 roku, a później stała się powszechnie akceptowaną datą. Jednym z powszechnych wyjaśnień pochodzenia tej daty jest to, że 25 grudnia był chrystianizacją “dies solis invicti nati” („dzień narodzin niezwyciężonego słońca”), popularnego święta w Cesarstwie Rzymskim, które celebrowało przesilenie zimowe jako symbol odrodzenia się słońca, odrzucenia zimy i zwiastowania odrodzenia wiosny i lata. Rzeczywiście, po tym, jak data narodzin Jezusa 25 grudnia została powszechnie zaakceptowana, pisarze chrześcijańscy często wskazywali na związek między odrodzeniem się słońca a narodzinami Syna. Jedną z trudności związanych z tym poglądem jest to, że sugeruje on nonszalancką gotowość ze strony Kościoła chrześcijańskiego do przywłaszczenia sobie pogańskiego święta, podczas gdy wczesny Kościół tak bardzo pragnął odróżnić się kategorycznie od pogańskich wierzeń i praktyk.
Drugi pogląd sugeruje, że dzień 25 grudnia stał się datą narodzin Jezusa dzięki rozumowaniu a priori, które utożsamiało wiosenną równonoc jako datę stworzenia świata i czwarty dzień stworzenia, kiedy zostało stworzone światło, jako dzień Jezusa “poczęcie: (tj. 25 marca - obecnie w tym dniu zazwyczaj obchodzone jest Zwiastowanie Pańskie). 25 grudnia, dziewięć miesięcy później, stał się datą narodzin Jezusa.
Jest także trzecia teza. Wg wielu źródeł Hipolit Rzymski w datowanym na 204 rok Komentarzu do Księgi Daniela (4,23,3) napisał: „Pierwsze przyjście Pana naszego wcielonego, w którym narodził się w Betlejem miało miejsce ósmego dnia przed kalendami styczniowymi”. Kalendy styczniowe to święto rzymskie, podczas którego konsulowie obejmowali najwyższy polityczny urząd na roczną kadencję. Towarzyszyły vota publica (śluby publiczne na rzecz dobra republiki, a później cesarza) oraz obejmowanie auspicjów. Odbywały się również święta poświęcone kultowi Eskulapa i składano ofiary bogu Veiovisowi
Pochodzenie i rozwój świat Bożego Narodzenia
Wczesna wspólnota chrześcijańska rozróżniała między identyfikacją daty narodzin Jezusa a liturgiczną celebracją tego wydarzenia. W szczególności w ciągu pierwszych dwóch wieków chrześcijaństwa istniał silny sprzeciw wobec uznawania urodzin męczenników lub, w tym przypadku, Jezusa. Wielu Ojców Kościoła wypowiadało się sarkastycznie na temat pogańskiego zwyczaju obchodzenia urodzin, kiedy w rzeczywistości święci i męczennicy powinni być czczeni w dni ich męczeństwa - ich prawdziwych „urodzin” z perspektywy Kościoła.
Dla pierwszych chrześcijan (i dla wielu dzisiejszych chrześcijan) najważniejszym świętem w kalendarzu chrześcijańskim była Wielkanoc, która upamiętnia śmierć i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. Jednak, gdy chrześcijaństwo zaczęło się rozwijać w świecie rzymskim, na początku IV wieku przywódcy Kościoła musieli zmagać się z popularnym rzymskim świętem pogańskim upamiętniającym „urodziny niezwyciężonego słońca” (natalis solis invicti) - rzymska nazwa przesilenia zimowego.
Każdej zimy Rzymianie czcili pogańskiego boga Saturna, boga rolnictwa, festiwalem, który rozpoczynał się 17 grudnia i zwykle kończył się około 25 grudnia uroczystością przesilenia zimowego na cześć początku nowego cyklu słonecznego. Ten festiwal był czasem wesołej zabawy, a rodziny i przyjaciele wymieniali się prezentami. W tym samym czasie mitraizm - kult starożytnego perskiego boga światła - był popularny w armii rzymskiej, a podczas przesilenia zimowego kult ten odprawiał niektóre z najważniejszych rytuałów.
Po tym, jak rzymski cesarz Konstantyn I nawrócił się na chrześcijaństwo w 312 r. I usankcjonował chrześcijaństwo, przywódcy kościelni podjęli starania, aby przywłaszczyć sobie święta przesilenia zimowego, a tym samym osiągnąć bardziej płynne nawrócenie na chrześcijaństwo dla poddanych cesarza. Racjonalizując obchody urodzin Jezusa pod koniec grudnia, przywódcy Kościoła mogli argumentować, że skoro świat został rzekomo stworzony w czasie równonocy wiosennej (koniec marca), tak samo Jezus został poczęty przez Boga w tym dniu. Dziewica Maryja, brzemienna w Syna Bożego, miała więc urodzić Jezusa dziewięć miesięcy później w przesilenie zimowe.
Z Rzymu obchody Narodzenia Chrystusa rozprzestrzeniły się na inne Kościoły chrześcijańskie na zachodzie i wschodzie, a wkrótce większość chrześcijan obchodziła narodziny Chrystusa 25 grudnia. Do rzymskich obchodów dodano później inne rytuały związane z przesileniem zimowym, przestrzegane przez różne grupy pogańskie, takie jak oświetlenie kłody bożonarodzeniowej i dekoracje wiecznie zielonymi przez plemiona germańskie. Słowo Boże Narodzenie pojawiło się w języku angielskim pierwotnie jako Christes maesse, co oznacza „msza Chrystusa” lub „święto Chrystusa” w staroangielskim. Popularnym średniowiecznym świętem był św. Mikołaj z Myry, święty, który podobno odwiedzał dzieci z prezentami i upomnieniami tuż przed Bożym Narodzeniem. Ta historia przekształciła się we współczesną praktykę pozostawiania prezentów dla dzieci, o których mówi się, że przynoszą je „ Święty Mikołaj”, ”Jest pochodną holenderskiej nazwy św. Mikołaja - Sinterklaas.