Boże Narodzenie w tradycji chrześcijańskiej upamiętnia narodziny Jezusa Chrystusa. Jego rodzice Maria z Nazaretu oraz Józef zostali wezwani na spis powszechny, który zarządził cesarz Oktawian August. Każdy mieszkaniec spisywany był w miejscu swojego urodzenia, więc Maria i Józef udali się do Betlejem, rodzinnego miasta Józefa. Tam właśnie w stajence Maryja poczęła Syna Bożego.
Święto poprzedzone jest
Adwentem, czyli okresem trzytygodniowego oczekiwania. W Kościele prawosławnym oraz w Cerkwiach Greckokatolickich Boże Narodzenie obchodzone jest 25 grudnia według kalendarza juliańskiego, a więc
7 stycznia wg kalendarza gregoriańskiego.
W Biblii nie występuje data narodzin Jezusa Chrystusa. Najstarszy zapis o dacie narodzin Chrystusa znajduje się w Komentarzu Hipolita Rzymskiego do Księgi Daniela, który napisał, że narodziny Jezusa Chrystusa miały miejsce ósmego dnia przed kalendami styczniowymi. W IV wieku Kościół wprowadził powszechne obchody Bożego Narodzenia, w celu jak to podaje wielu badaczy, chrystianizacji pogańskich świąt, które odbywały się w tym samym czasie.
W niektórych Kościołach chrześcijańskich, święta Bożego Narodzenia zaczynają się od Wigilii, czyli dnia poprzedzającego rocznicę narodzin Jezusa Chrystusa. Tradycją w Polsce w tym dniu jest przestrzeganie postu bezmięsnego. Końcowym etapem Wigilii jest uroczysta kolacja, która odbywa się po pojawieniu na niebie pierwszej gwiazdy, upamiętniającej gwiazdę prowadzącą Trzech Króli do stajenki. Według polskiej literatury kulinarnej, liczba gości w czasie kolacji wigilijnej powinna być parzysta, a stałym elementem uroczystości jest jeden pusty talerz dla nieobecnych osób bądź zmarłych.
W nocy przed Bożym Narodzeniem, w kościołach rzymskokatolickich rozpoczyna się uroczysta msza zwana Pasterką. Pasterka upamiętnia oczekiwanie i modlitwę pasterzy zmierzających do Betlejem. Uroczystość Bożego Narodzenia bogate jest w symboliczne elementy. Większość z nich posiada pogańskie źródło, na przykład choinka w czasie wielu dawnych okazji przedchrześcijańskich służyła do dekoracji, ostrokrzew wykorzystywany był przez Celtów w celu obłaskawiania złośliwych chochlików, zaś jemioła służyła do praktyk okultystycznych. W czasie rzymskich Saturnaliów oraz święta Mitry, uczestnicy obchodów obdarowywali się upominkami. Również św. Mikołaj zwany w niektórych częściach kraju Gwiazdorem, stanowi zapożyczenie zwyczajów starożytnych i skandynawskich.
Inne ciekawostki związane ze świętami Bożego Narodzenia W Polsce dość powszechnie używamy sformułować typu pierwszy i drugi dzień Bożego Narodzenia, a Kościele prawosławnym i greckokatolickim często także o trzecim dniu Bożego Narodzenia. Natomiast w Kościele katolickim jest tylko jeden dzień Bożego Narodzenia i jest on obchodzony 25 grudnia. 26 grudnia jest obchodzony
Dzień św. Szczepana - dzień ten w wielu krajach świata jest także dniem wolnym od pracy. W Polsce termin drugiego dnia Bożego Narodzenia pojawił się już w okresie dwudziestolecia międzywojennego, kiedy to w 1925 r. do dni wolnych od pracy dopisano własnie 26 grudnia jako II Dzień Bożego Narodzenia. Prawdopodobnie jest to naleciałość, zapożyczenie z j. niemieckiego.
Wiele popularnych dziś tradycji bożonarodzeniowych ma swoje korzenie w Saturnaliach: gałęzie wiecznie zielonych drzew były używane podczas przesilenia zimowego jako przypomnienie zielonych roślin, które rosły wiosną, gdy bogowie słońca stawali się silni. Te wiecznie zielone gałęzie stały się fundamentem naszej choinki. Uważa się, że Niemcy jako pierwsi przynosili „choinki” do swoich domów w czasie świąt i dekorowali je ciasteczkami i lampkami.
Powszechnie znanym powodem, dla którego dajemy prezenty na Boże Narodzenie, jest symbolizacja darów ofiarowanych dziecku Jezusowi przez trzech mędrców. Ale może też wywodzić się z tradycji Saturnalii, która wymagała od biesiadników odprawiania rytuałów bogom.
Ze względu na swoje korzenie w świętach pogańskich, Boże Narodzenie nie zostało od razu zaakceptowane przez zakonników. Podaje się, że latach 1659 - 1681 obchodzenie Bożego Narodzenia w Bostonie było nielegalne i można było otrzymać karę/mandat za obchodzenie świąt.
O św. Mikołaju Święty Mikołaj pochodzi od św. Mikołaja, chrześcijańskiego biskupa żyjącego w (obecnej) Turcji w IV wieku naszej ery. Św. Mikołaj odziedziczył wiele bogactw i był znany z tego, że rozdawał je potrzebującym. Po tym jak ogłoszono go świętym stał się obrońcą dzieci. Po jego śmierci rozpowszechniła się legenda o św. Mikołaju. Imię św. Mikołaja po holendersku brzmi Sint-Nicolaas lub w skrócie Sinter Klaas. A od tego już tylko krok do angielskiego Santa Claus.
Jednym z powodów, dla których zostawiamy mleko i ciasteczka dla Świętego Mikołaja jest to, że holenderskie dzieci zostawiają jedzenie i picie dla Świętego Mikołaja w jego święto (
6 grudnia). I zostawiamy marchewki reniferom Świętego Mikołaja, ponieważ w mitologii nordyckiej ludzie zostawiali siano i smakołyki dla ośmionożnego konia Odyna, Sleipnira, „w nadziei, że bóg zatrzyma się przy ich domu podczas swoich przygód na polowaniu na Boże Narodzenie”. Holenderskie dzieci również przyjęły tę tradycję i zostawiły smakołyki dla "konia" św. Mikołaja.
Wygląd Świętego Mikołaja, który mamy dzisiaj, został stworzony na spotkaniu Nowojorskiego Towarzystwa Historycznego w 1804 r. , gdzie członek John Pintard rozdawał drewniane wycinki wesołego starego św. Nicka przed pończochami wypełnionymi zabawkami. Chociaż Święty Mikołaj nosił w przeszłości niebieski, biały i zielony garnitur, jego tradycyjny czerwony garnitur pochodzi z reklamy Coca Coli z lat 30.
Renifery W 1939 roku gigant handlu detalicznego Montgomery Ward wpadł na pomysł napisania własnej książki bożonarodzeniowej, którą można by rozdać dzieciom w nadchodzącym sezonie zakupowym. Zadanie to przypadło copywriterowi Robertowi Mayowi, który czerpał inspirację z miłości swojej córki do reniferów w zoo oraz z własnego dzieciństwa jako małego, nieśmiałego dzieciaka, którego nigdy nie zapraszano do uprawiania sportu. W 1939 roku rozprowadzono ponad 2 miliony kopii oryginalnej, ilustrowanej broszury „Rudolph the Red-Nosed Reindeer”, a postać natychmiast stała się ukochaną częścią amerykańskiej tradycji bożonarodzeniowej.
Jemioła - ta specjalna gałązka, pod którą wszyscy wymieniamy smaki - jest w rzeczywistości pasożytem , wysysającym składniki odżywcze z drzewa żywiciela, aby zachować świąteczną zieleń przez całą zimę. Jeśli wystarczająco dużo jemioły przyczepi się do drzewa, w końcu je zabije. Angielska nazwa jemioły to "mistletoe" - pochodzi od anglosaskiego słowa „misteltan”, z „mistel” - co oznacza łajno - i „tan”, co oznacza gałązkę, ze względu na jej zwyczaj kiełkowania w pobliżu ptasiej kupy. Urocze! Prawda?
Przeboje bozonarodzeniowe „Cicha noc” to najczęściej nagrywana piosenka bożonarodzeniowa w historii, z ponad 733 różnymi wersjami chronionymi prawami autorskimi od 1978 roku. Legenda głosi, że „Cicha noc” została napisana przez Ojca Josepha Mohra w Austrii, który był zdeterminowany, aby posłuchać muzyki podczas uroczystości bożonarodzeniowych po połamaniu organów . W rzeczywistości napisał go ksiądz, stacjonując w kościele pielgrzymkowym w Austrii.
„White Christmas” jest najlepiej sprzedającą się piosenką wszechczasów.
„Santa Claus Is Coming to Town” ma naprawdę przygnębiającą historię: autor tekstów James „Haven” Gillespie był bankrutem, bezrobotny, a jego brat właśnie zmarł, kiedy poproszono go o napisanie świątecznej piosenki. Początkowo był zbyt ogarnięty żalem, ale w końcu znalazł inspirację w śmierci swojego brata i świątecznych wspomnieniach, które mieli razem.
„Jingle Bells” pierwotnie miało być piosenką na Święto Dziękczynienia.
Kiedy gwiazdy betlejemskie stały się popularną dekoracją świąteczną? W Meksyku poinsecje rosną dziko w dużych krzewach, które w środku zimy objawiają się jaskrawoczerwonymi liśćmi. W rzeczywistości w Meksyku poinsecje nazywane są „ flor de nochebuena ” lub „kwiatem wigilijnym”. Swoje angielskie imię roślina wzięła od Joela R. Poinsetta, pierwszego amerykańskiego ministra w Republice Meksyku, który przywiózł czerwono-zielone rośliny z wizyty w 1828 roku. Boże Narodzenie dopiero zaczynało być szeroko obchodzone w Ameryce i słusznie Poinsett przewidywał, że świąteczne rośliny będą sezonowym hitem. Do 1900 roku były uniwersalnym symbolem Bożego Narodzenia.
Błędny numer telefonu do NORAD uruchomił Trasę Świętego Mikołaja W 1955 r., w szczytowym okresie zimnowojennych napięć ze Związkiem Radzieckim, generał z Dowództwa Obrony Powietrznej Kontynentalnej (CONAD) w Kolorado otrzymał telefon za pomocą ściśle tajnej gorącej linii. Przygotowując się na wieści o ataku rakietowym, generał zamiast tego usłyszał drżący głos młodego chłopca pytającego: „Czy naprawdę jesteś Świętym Mikołajem?” Numer został omyłkowo opublikowany w gazecie jako infolinia Sears Santa, ale zamiast zignorować incydent, CONAD (przemianowany na North American Aerospace Defense Command lub NORAD w 1958 r.) przyjął rolę oficjalnego śledzącego Trasę Świętego Mikołaja, korzystając ze swojej ogromnej sieci satelitarnej, raz w roku, aby transmitować dokładne miejsce pobytu Świętego Mikołaja. Dziś 1500 żołnierzy i wolontariuszy NORAD odbiera telefony w Wigilię.