Święto Obywatelskie 2023

Jak najłatwiej wytłumaczyć Polakowi znaczenie Civic Holiday? Można to porównać do święta, które obchodziłoby każde województwo lub miasto w naszym kraju, na cześć swojego dziedzictwa. Czyli województwo warmińsko-mazurskie podkreślało by piękne walory przyrodnicze, a Śląsk górnicze korzenie. Toruń w województwie kujawsko-pomorskim postawiłby pewnie na Mikołaja Kopernika, tak jak Kraków na Krakusa. A teraz nasze województwa i miasta wystarczy zastąpić kanadyjskimi prowincjami/miastami i ich „osiągnięciami". Święto obchodzone jest więc zgodnie z dziedzictwem kulturowym i historią danego regionu Kanady, a to sprawia, że jest jednym z najbardziej różnorodnych wydarzeń w roku.

Wzmianki o pierwszych Świętach Obywatelskich mówią o połowie lat pięćdziesiątych XIX wieku, kiedy różne miasta w Górnej Kanadzie zaczęły w sierpniu obchodzić święto publiczne (np. Londyn 1856, Hamilton 1862) lub pod koniec lata (np. Toronto 1861 i Guelph 1862). Sklepy były zamknięte, a ludzie spędzali czas z rodziną i przyjaciółmi, udawali się na pikniki, wycieczki, rejsy parowcami. Pomysł wkrótce rozprzestrzenił się na cały kraj, np. w sąsiedniej prowincji Manitobie miasto Winnipeg miało swoje pierwsze święto publiczne w 1874 roku. W przeciągu kilkunastu lat praktycznie wszędzie obchodzono Civic Holiday, choć w różnej formie i skali. W 1974 roku ostatnią prowincją, która uchwaliła oficjalne święto była Kolumbia Brytyjska.

Obchody Civic Holiday

W pierwszy poniedziałek sierpnia, a w niektórych miejscach nawet przez cały pierwszy tydzień miesiąca, odbywają się różne uroczystości poświęcone aspektom lokalnej kultury, historii, przyrody i osiągnięć. Forma obchodów Civic Holiday obejmuje więc takie aktywności jak tworzenie tortów urodzinowych dla prowincji, imprezy sportowe i muzyczne, wyścigi samochodowe, festiwale kulturalne, pikniki rodzinne, profesjonalne pokazy fajerwerków, czy wspólne posiłki (śniadania, grille). Wiele osób korzysta z uroków natury i wybiera się do parku, na kemping albo wyprawy kajakowe. Inni wybierają muzea, forty historyczne i miejsca związane z historią regionu.

W ramach Civic Holiday przyznawane są nagrody za zasługi mieszkańcom, firmom i organizacjom, czyli podmiotom, które niestrudzenie pracują nad poprawą życia w swoim mieście, miasteczku lub wsi.


Status prawny

Status prawny Święta Obywatelskiego różni się w zależności od prowincji i terytoriów. Pierwszy poniedziałek sierpnia jest dniem ustawowo wolnym od pracy w prowincjach: Kolumbia Brytyjska, Nowy Brunszwik, Saskatchewan, Nunavut, Terytoria Północno-Zachodnie. W Albercie, Manitobie, Nowej Fundlandii i Labradorze, Nowej Szkocji, Ontario, Wyspie Księcia Edwarda święto nie jest narzucone ustawą, ale jest obchodzone. Np. niektórzy pracodawcy w Ontario dają pracownikom urlop w pierwszy poniedziałek sierpnia, choć nie muszą tego robić na podstawie Ustawy o zatrudnieniu z 2000 roku. W Quebecu i Jukonie święto nie jest celebrowane, przynajmniej nie jako Civic Holiday. Obywatele poszczególnych prowincji powinni więc dowiadywać się indywidualnie, które firmy i instytucje są otwarte.


Jedno święto, 1000 nazw

Święto Obywatelskie w zależności od regionu określane jest różnymi terminami. Jest nazywane także „Świętem Sierpniowym", „Dniem Prowincjalnym", „Dniem Obywatelskim” lub innymi lokalnymi nazwami. Przykładowo w Nunavut obchodzi się po prostu Civic Holiday, ale już w Kolumbii Brytyjskiej, Nowym Brunszwiku i Saskatchewan mieszkańcy celebrują Dzień Kolumbii Brytyjskiej/Nowego Brunszwiku/Saskatchewan. W Nowej Szkocji i na Wyspie Księcia Edwarda używa się terminu Natal Day. Z kolei w Albercie Święto Obywatelskie to Dzień Dziedzictwa promujący dziedzictwo kulturowe i przyrodnicze prowincji. Zdecydowanie najciekawiej jest jednak w Ontario, gdzie występuje szereg nazw, które honorują zasłużone osoby dla danego miasta. Przykładem są tu Simcoe Day w Toronto czy Colonel By Day w Ottawie. Poniżej nieco szerzej przedstawiamy jak to wygląda w wybranych częściach Kraju Klonowego Liścia.


ALBERTA

W 1974 roku rząd Alberty za pośrednictwem ministra kultury dr. Horsta A. Schmida ogłosił w pierwszy poniedziałek sierpnia doroczne święto uznania i świętowania różnorodnego dziedzictwa kulturowego Alberta, znanego jako Dzień Dziedzictwa (Heritage Day). Pierwsze obchody odbyły się w Fort Edmonton Park w 1974 i obejmowały wielokulturowy koncert z udziałem artystów z różnych środowisk etnicznych. W 1976 roku Heritage Day przekształciło się w Edmonton Heritage Festival - trzydniowe święto jedzenia, tańca i rękodzieła kultur z całego świata. Do dziś jest to główny punkt obchodów Święta Obywatelskiego w Albercie.


KOLUMBIA BRYTYJSKA, NOWY BRUNSZWIK I SASKATCHEWAN

W Kolumbii Brytyjskiej Civic Holiday znany jest jako British Columbia Day lub BC Day. Jest to ustawowe święto, dzięki czemu Kanadyjczycy z tej prowincji mogą już od rana bawić się z przyjaciółmi i członkami rodziny. Była to ostatnia prowincja, która ustanowiła oficjalne Święto Obywatelskie w poniedziałek. W 1974 roku dokonał tego Ernie Hall, który był wówczas sekretarzem prowincji w gabinecie premiera Dave'a Barretta. British Columbia Day poświęcone zostało pamięci pionierów, którzy zbudowali kolonię Kolumbii Brytyjskiej.

Podobnie z nazewnictwem oraz przesłaniem jest w przypadku Nowego Brunszwiku i Saskatchewan. Mieszkańcy tych prowincji korzystają z Civic Holiday jako okazji do świętowania środowiska, w którym żyją. Z tej okazji odbywają się festiwale, pikniki rodzinne czy zawody sportowe.


NOWA SZKOCJA

W Nowej Szkocji święto nosi nazwę Natal Day. Termin „natal" wywodzi się od łacińskiego słowa oznaczającego narodziny, a zatem oznacza „urodziny” prowincji. Pierwsze obchody Natal Day w Nowej Szkocji zostały zorganizowane w 1895 roku, by uczcić wybudowanie linii kolejowej. Co ciekawe, prace budowlane zostały opóźnione. Dziś w Halifax i Dartmouth organizowany jest duży festiwal Natal Day. Wokół mostu Macdonald Bridge, który łączy te dwie miejscowości odbywa się pokaz fajerwerków.

Natal Day to nazwa Święta Obywatelskiego także na Wyspie Księcia Edwarda.


MANITOBA

W Manitobie w ramach Civic Holiday uhonorowano Terrance „Terry’ ego" Foxa i nazwano święto Terry Fox Day. Był on sportowcem i działaczem zajmującym się badaniami nad rakiem. W 1980 roku po amputacji jednej nogi rozpoczął maraton, by zebrać pieniądze i zwiększyć świadomość w zakresie badań nad rakiem. Fox przez 143 dni przebiegł ponad 5 tysięcy kilometrów, a wyczyn przypłacił ostatecznie życiem. Jego dziedzictwo to m. in. program Terry Fox Run, który jest obecnie największą na świecie zbiórką pieniędzy na badania nad rakiem.


ONTARIO

W tym przypadku mamy ciekawą sytuację, bowiem święto odnoszące się do całej prowincji nosi nazwę Civic Holiday lub Dzień Emancypacji. Ta druga odnosi się do uchwały z 2008 roku, zgodnie z którą upamiętniono zlikwidowanie przez brytyjski parlament niewolnictwa w Imperium z dniem 1 sierpnia 1834 roku. W przypadku miast z Ontario mamy jednak kilkanaście różnych nazw, honorujących najczęściej lokalnych bohaterów. Oto niektóre z nich:

- Simcoe Day w Toronto

W Toronto święto zostało przemianowane z Civic Holiday na Simcoe Day w 1969 roku na cześć pierwszego porucznika-gubernatora Górnej Kanady i promulgatora ustawy przeciwko niewolnictwu. John Graves Simcoe przede wszystkim jednak jest ceniony za założenie miasta York, które później przekształciło się w Toronto. W największym mieście Kanady można robić wiele ciekawych rzeczy powiązanych z lokalnym bohaterem, ale zorganizowane wydarzenia odbywają się głównie w Fort York (demonstracje armat, wystawy, pokazy tańca) i Gibson House Museum.

- Colonel By Day w Ottawie

Porucznik John By był angielskim inżynierem wojskowym, który sprawował nadzór nad budową Kanału Rideau (dziś jest wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO). Osada powstała w okolicy Kanału mianowana została jako Bytown, od nazwiska Anglika. Tak narodziła się Ottawa.
Colonel By Day odbywa się w ostatni poniedziałek sierpnia, w okolicach daty urodzenia pułkownika (7 sierpnia 1779 ). Wśród licznych imprez i wydarzeń warto wyróżnić rejs kajakiem brzozowym wzdłuż Kanału Rideau. Inne eventy w stolicy Kraju Klonowego Liścia obejmują pokazy koronkarstwa, kowalstwa i musztry.

- George Hamilton Day w Hamilton

George Hamilton był kupcem oraz politykiem i jak nie trudno się domyślić, założycielem miasta Hamilton. Nikt nie wie dokładnie jak wyglądał, ponieważ nie zachowały się żadne jego wiarygodne portrety. W 2010 roku Rada Miejska Hamilton oświadczyła, że sierpniowe Święto Obywatelskie nazwane zostanie George Hamilton Day.

- Joseph Brant Day in Burlington

Brant, który pochodził z indiańskiego plemienia Mohawk, zasłynął jako uczestnik wojny o kolonie amerykańskie i amerykańskiej wojny o niepodległość. W imieniu Mohawków wynegocjował m. in. utworzenie istniejącego do dziś rezerwatu Grand River w Ontario. Około 1802 roku Brant przeniósł się na ziemie w okolicach Zatoki Burlington, gdzie kupił około 3,5 tys. akrów ziemi od Indian Mississauga - zbudował tam rezydencję, miał także dobrze prosperującą farmę. Burlington na cześć swojego bohatera organizuje festiwal, w którym podziwiać można bębniarzy, tancerzy jak i kaskaderów rowerowych.

- Founders' Day (Dzień Założycieli) w Brantford

Brantford jest często nazywany „miastem telefonicznym", z racji tego, że jego były mieszkaniec Alexander Graham Bell wynalazł to urządzenie w domu ojca. Brantford jest także miejscem narodzin słynnego hokeisty Wayne'a Gretzky'ego. Dzień Założycieli odnosi się jednak do wspomnianego powyżej Josepha Branta - Brantford zostało nazwane na jego cześć.

- McLaughlin Day w Oshawie

Samuel McLaughlin założył w 1907 roku firmę McLaughlin Motor Car Company, jedną z pierwszych i największych produkujących samochody w Kanadzie. Firma przekształciła się potem w General Motors of Canada. McLaughlin Day po raz pierwszy obchodzono w 1983 roku, do dziś mieszkańców miasta zaprasza się m. in. do Muzeum Motoryzacji oraz Parkwood Estate (dawna rezydencja McLaughlina). Dzień wieńczy pokaz fajerwerków w Lakeview Park, choć to nie koniec zabawy - Oshawianie świętują cały tydzień w ramach McLaughlin Celebration Week.

- Alexander Mackenzie Day w Sarnii

Alexander Mackenzie był politykiem, drugim premierem Kanady (pełnił tę funkcję od 1873 do 1878 roku). Zmarł w Toronto, ale został pochowany na cmentarzu Lakeview w Sarnii. Władze miasta w 1998 roku podjęły uchwałę, w której ogłosiły „Dzień Aleksandra Mackenziego".
Mieszkańcy Sarnii nie celebrują jednak w jakiś specjalny sposób lokalnego Święta Obywatelskiego, można nawet odnieść wrażenie że Mackenzie nie jest wystarczająco doceniany w tym mieście.

- James Cockburn Day w Cobourg

Po ukończeniu Upper Canada College i Osgoode Hall James Cockburn założył praktykę prawniczą w Cobourg. W latach pięćdziesiątych XIX wieku został wybrany do Rady Miejskiej. Cockburn uczestniczył w konferencji w Quebecu w 1864 roku jako zwolennik Konfederacji. Później został nominowany przez Sir Johna A. Macdonalda na pierwszego przewodniczącego Izby Gmin i pełnił tę funkcję od 1867 do 1874 roku. Cockburn został uhonorowany w 1999 roku, kiedy władze miasta Cobourg zmieniły nazwę Święta Obywatelskiego na James Cockburn Day.

- Peter Robinson Day w Peterborough

Peter Robinson walczył podczas wojny brytyjsko-amerykańskiej w 1812 roku. Dowodził kompanią strzelecką podczas zdobycia Detroit, wyróżnił się również w obronie fortu Michilimackinac. Osiedlił się w Scott's Plains, które później na jego cześć przemianowano na Peterborough. W mieście odbywa się Peter Robinson Festival – w jego programie są m. in. koncerty plenerowe,
wystawy historyczne, galerie sztuki, targi żywności, warsztaty itp.

- John Galt Day w Guelph

Ponieważ nikt przed przed Johnem Galtem nie zajmował się w literaturze sprawami rewolucji przemysłowej, został nazwany pierwszym anglojęzycznym politycznym powieściopisarzem. Był też premierowym nadzorcą Kanadyjskiej Kompanii, która została utworzona w celu zaludnienia Górnej Kanady. Dla mieszkańców Guelph jest przede wszystkim założycielem miasta. W 2006 roku Rada miasta Guelph uchwaliła święto „John Galt Day". Główne obchody koncentrują się w Guelph Museums.


QUEBEC, NOWA FUNDLANDIA I LABRADOR, JUKON

W Quebecu, części Nowej Fundlandii i Labradoru oraz w Jukonie nie obchodzi się Święta Obywatelskiego, ale są wydarzenia które można „podpiąć” pod Civic Holiday. Z racji przybliżonej daty, a przede wszystkim tego, że odnoszą się one do dziedzictwa kulturowego i historii prowincji.

- Quebec

24 czerwca w Quebec odbywa się Dzień św. Jana Chrzciciela (Fête nationale du Québec). Jego tradycja sięga 1834 roku, kiedy zorganizowano bankiet dla sześćdziesięciu znaczących gości, zarówno francuskich, jak i anglojęzycznych. Dziś to najważniejsze święto dla Quebeckerów w skali całego roku, które uświetniają kolorowe parady, koncerty, turnieje sportowe, pokazy sztucznych ogni. Obszerny artykuł na temat święta znajdą Państwo w naszym serwisie.

- Jukon

W trzeci poniedziałek sierpnia w Jukonie obchodzony jest Discovery Day, który upamiętnia odkrycie złota w Bonanza Creek. W sierpniu 1896 roku George Carmack, Skookum Jim i Tagish Charley znaleźli bogate złoża złota nad strumieniem Bonanza Creek, dopływem rzeki Klondike. Przez kilka miesięcy informacja ta była utrzymywana przez górników w tajemnicy, wszystko jednak „wydało się” kiedy pojawili się obładowani złotem w Seattle. Od tego momentu Jukon stał się słynny na cały światy, przyciągając rzesze poszukiwaczy. Całe wydarzenie zostało przedstawione w wielu książkach i filmach. Słynny Sknerus McKwacz z uniwersum Walta Disneya swój pierwszy milion dolarów zarobił właśnie w czasie gorączki złota nad Klondike.

W 1908 roku wobec konieczności rozszerzenia administracji Jukon został oddzielnym terytorium. Już trzy lata później Zakon Pionierów Jukonu przekonał Radę Terytorialną Jukonu, by Dzień Odkrycia został świętem państwowym. Obchody były wielkim wydarzeniem, uczczonym m. in. przez paradę, przemówienia, zawody sportowe czy tańce. Do dziś z okazji Discovery Day odbywają się imprezy rodzinne, turnieje golfowe i festiwale. Wiele wydarzeń tematycznych organizowanych jest w Dawson City, sercu gorączki złota Klondike, okolicach jeziora Watson czy stolicy Jukonu Whitehorse.

- Nowa Fundlandia

W Nowej Fundlandii i Labradorze także obchodzony jest Discovery Day, jednak
odnosi się on do Odkrycia Nowej Fundlandii i Labradoru przez Johna Cabota 24 czerwca 1497 roku Inna nazwa święta to Cabot 500 Day. Obchodzone jest ono w najbliższy poniedziałek 24 czerwca.

W sierpniu w terminie zbliżonym do Civic Holiday ma miejsce Regatta Day w Nowej Fundlandii. W tym dniu odbywają się Królewskie Regaty Św. Jana, które są najstarszym wydarzeniem sportowym w Ameryce Północnej. Jest to również święto państwowe.