Urodziny Królowej Wiktorii 2023

Victoria Day to święto bardzo lubiane przez Kanadyjczyków. Z jednej strony upamiętnia ono urodziny królowej Wiktorii, z drugiej jest to długi majowy weekend i symboliczny początek sezonu letniego.

Dla Kanadyjczyków fakt posiadania monarchy odróżnia ich od równie wielkich sąsiadów, czyli Ameryki. Stany Zjednoczone wraz z proklamowaniem niepodległości przyjęły ustrój republikański, Kanada była i pozostaje monarchią. Dawniej było to oczywiste ze względu na przynależność do Imperium Brytyjskiego. Ten stan rzeczy utrzymał się jednak po utworzeniu Konfederacji Kanady w 1867 roku, jak i po przyjęciu własnej konstytucji w 1982 roku. Święto, które nazywa się Victoria Day jest dedykowane zarówno „Matce Konfederacji” królowej Wiktorii, jak i obecnemu władcy. Aktualnie jest nią królowa Elżbieta II. Warto nieco przybliżyć historię obu kobiet.


Królowa Wiktoria

Wiktoria Hanowerska urodziła się 24 maja 1819 roku. Pochodziła z wyższych sfer – jej ojcem był Edward August Hanowerski, książę Kentu, syn Jerzego III, króla Wielkiej Brytanii w latach 1760–1820. Jej krewni i potomkowie zasiadali na tronach w całej Europie: Grecji, Jugosławii, Rosji, Niemiec, a obecnie panują w Wielkiej Brytanii, Szwecji, Norwegii, Belgii, Danii i Hiszpanii. Pisany był jej los księżniczki – od dziecka tytułowana była Jej Królewską Wysokością Księżniczką Wiktorią z Kentu. Gdy zmarł król Jerzy IV, jego następcą został Wilhelm IV. Nie miał on jednak legalnego potomstwa. Od tamtej pory 11-letnia Wiktoria została spadkobiercą tronu. Po jego śmierci, 20 czerwca 1837 roku stała się Królową Zjednoczonego Królestwa.

Podczas panowania Wiktorii tereny Imperium Brytyjskiego znacznie się rozszerzyły, a co najważniejsze dla Kanadyjczyków powstała Konfederacja Kanady (zobacz jak powstała Konfederacja Kanady tutaj). Od tej pory nazywana jest Matką Konfederacji. Uprawnienia Królowej Zjednoczonego Królestwa zostały zredukowane w momencie, w którym Izba Gmin stała się ważniejsza i potężniejsza w polityce brytyjskiej.

Prywatnie Wiktoria była przykładną żoną i matką. 10 lutego 1840 roku poślubiła księcia Alberta. Albert i Wiktoria tworzyli szczęśliwe, zgodne i kochające się małżeństwo. Mieli razem czterech synów i pięć córek. Gdy została wdową, do końca życia chodziła ubrana na czarno.

Królowa Wiktoria jest najczęściej upamiętnianym brytyjskim monarchą. Jej pomniki można odnaleźć na każdym terytorium dawnego Imperium Brytyjskiego, w tym w Kanadzie. Wiele instytucji, ulic, stowarzyszeń, parków czy organizacji nosi jej imię, podobnie jak nazwa miasta Victoria. Jeszcze do niedawna była najdłużej panującym monarchą (królową) w Anglii, pozostając na swoim tronie przez 63 lata, 216 dni. 9 września 2015 roku tytuł ten przejęła królowa Elżbieta II.


Królowa Elżbieta II

Podobnie jak Wiktorii, także Elżbiecie przeznaczony był tron królewski, choć w momencie urodzenia zajmowała dopiero trzecie miejsce w linii sukcesji do tronu Wielkiej Brytanii. Mimo iż jej narodzinom towarzyszyło zainteresowanie społeczeństwa (ochrzczona została w Pokoju Muzycznym Pałacu Buckingham) było wówczas mało prawdopodobne, że odziedziczy koronę. Była jednak córką króla Jerzego VI - gdy 6 lutego 1952 roku zmarł on na raka gardła, na następny dzień Elżbieta II została ogłoszona królową. Za jej kadencji wiele państw brytyjskiego imperium uzyskało niepodległość. Królowa odbyła wiele podróży zagranicznych, jest pierwszym brytyjskim monarchą, który odbył 6-miesięczną podróż dookoła świata.

20 listopada 1947 w Opactwie Westminsterskim wyszła za mąż za Filipa. Podobnie jak Wiktoria i Albert tworzą przykładne, kochającą się małżeństwo. Para ma czworo dzieci.

Królowa często okazuje swoje przywiązanie do Kanady, nazywając ją „domem daleko od domu”. Podczas przemówienia w Zgromadzeniu Ustawodawczym Quebecu, w najgorętszym okresie tzw. „Cichej Rewolucji” z 1964 roku przemówiła po francusku i angielsku i stonowała nieco wewnętrzne napięcia w narodzie. Za jej panowania przyjęto konstytucję Kanady.


Historia święta
Urodziny monarchy obchodzone były w Kanadzie jeszcze za życia królowej Wiktorii. W 1845 roku parlament prowincji Kanady wprowadził ustawę, która oficjalnie uznała 24 maja jako urodziny królowej. Według źródeł z dawnych lat podczas świętowania 35. urodzin królowej Wiktorii w 1854 roku około 5 tysięcy osób zgromadziło się przed budynkiem rządu w Toronto, by wyrazić swoje uwielbienie dla królowej. Z kolei 24 maja 1866 roku miasto Omemee urządziło całodzienne aktywności, które obejmowały pokazy musztry wojskowej, pikniki, zawody lekkoatletyczne, pokazy iluminacji, pochód z pochodniami czy serenady przed świtem. Takie świętowanie było w tym czasie powszechne w całej kolonii.

Po śmierci królowej w 1901 roku, 24 maja uchwalono oficjalnie Victoria Day, dzień pamięci Matki Konfederacji. W 1904 roku święto rozszerzono na całe Imperium Brytyjskie i nazwano je Dniem Imperium (Empire Day). Przez następne lata oficjalna data urodzin władcy w Kanadzie zmieniała się poprzez różne królewskie proklamacje. W końcu w 1952 roku Dzień Imperium/Dzień Wiktorii przeniesiono na najbliższy poniedziałek przed 25 maja. Od 1953 roku w Kanadzie obchodzono oficjalne urodziny królowej Elżbiety II, która w tym roku wstąpiła na tron. W 1958 roku Dzień Imperium przemianowano na Dzień Wspólnoty (Commonwealth Day), a kilkanaście lat później (1977) przeniesiono je na drugi poniedziałek marca.

Kanada jest jedynym krajem, który upamiętnia królową Wiktorię oficjalnym świętem. Protokół rządu federalnego mówi, że w Dniu Wiktorii flaga Unii Królewskiej (Union Flag) ma być wywieszona na każdym budynku rządu federalnego.

Dzień Wiktorii jest świętem państwowym, ustawowo wolnym od pracy, zamknięte są więc szkoły i urzędy pocztowe. To jednak jest nieco bardziej skomplikowana sprawa, szczególnie z polskiego punktu widzenia. Większość miejsc pracy w Kanadzie (poza tymi regulowanymi przez rząd, jak np. bank) jest regulowana przez władze prowincjonalne lub terytorialne. Dlatego też, to czy pracownik ma prawo do płatnego dnia wolnego, zasadniczo zależy od prowincji lub terytorium zamieszkania. W następujących prowincjach pracownicy mają wolne: Alberta, Manitoba, Jukon, Kolumbia Brytyjska, Ontario, Saskatchewan. W prowincjach Nowa Szkocja, Wyspa Księcia Edwarda, Nunavut oraz Nowy Brunszwik nie jest to święto zobowiązane ustawą, ale sklepy są zazwyczaj pozamykane.


Współcześnie

Początek lata i wyjazdy w plener
Kanadyjczycy z niecierpliwością wyczekują Victoria Day. Dzień urodzin Królowej Wiktorii wypada bowiem zawsze w „długi weekend” najbliższy 24 maja (w tym dniu urodziła się Wiktoria). To symboliczne rozpoczęcie okresu wakacyjnego i sygnał dla mieszkańców Kraju Klonowego Liścia do rozpoczęcia letnich aktywności i korzystania z uroków natury. Kanada znana jest ze swojego malowniczego krajobrazu.

Popularny kompleks rekreacyjny Alberta's Sunshine Village kończy swój długi sezon narciarski, natomiast „uruchamiają” się restauracje na świeżym powietrzu, wypożyczalnie rowerów, organizatorzy wycieczek oraz parki. Szczególnie te ostatnie, które przypominają polskie parki narodowe, są oblegane. Przeważnie nie ma w nich ławek, placów zabaw, można za to w nich biwakować pod namiotem, albo w przyczepie kempingowej. Oprócz pięknej przyrody, są tu także elementy cywilizacyjne ułatwiające życie na łonie natury: ciepła woda i prysznice, toalety, prąd elektryczny, itp. Wieczorami w amfiteatrach organizowane są pokazy przyrodnicze. W samym tylko Ontario takich parków jest kilkadziesiąt.

Wielu obywateli Kraju Klonowego Liścia posiada też letnie domki nazywane „cottages”. Podobnie jak Polacy na swoich działkach, Kanadyjczycy piją piwo, grillują i uprawiają ogródki. Popularny przesąd mówi, że po Victoria Day mróz już nie wraca.


Eventy
W ostatni dzień weekendu, w wielu kanadyjskich miastach i parkach w Święto królowej Wiktorii odbywają się pokazy sztucznych ogni, imprezy plenerowe, koncerty i festiwale oraz parady. Oto krótki przegląd najważniejszych atrakcji.


KOLUMBIA BRYTYJSKA

Victoria
Jedna z najważniejszych imprez ma miejsce w mieście Victoria, którego nazwa pochodzi od królowej Wiktorii. W stolicy Kolumbii Brytyjskiej od 1898 roku odbywa się tradycyjna parada, którą prowadzą Kanadyjskie Siły Zbrojne. W uroczystościach i innych imprezach towarzyszących bierze udział ponad 100 tysięcy osób. Kolorowe pojazdy, stroje, zespoły taneczne/marszowe – to tylko niektóre atrakcje podczas Island Farms Victoria Day Parade. Nieobecni mogą zobaczyć wydarzenie w telewizji.

New Westminster
New Westminster także wyjątkowo świętuje urodziny Wiktorii. Miasto na półwyspie Burrard jest ważne pod względem historycznym, było bowiem pierwszą stolicą Kolonii Kolumbii Brytyjskiej. Nazwę miasta wybrała osobiście królowa Wiktoria. W weekend ma miejsce Hyack Anvil Battery Salute, tradycja sięgająca czasów kolonialnych. W maju 1859 roku po raz pierwszy w tak odległym od Wielkiej Brytanii miejscu oddano hołd królowej. Od tego czasu kolejne pokolenia żołnierzy dbają o to, byza pomocą kowadła wykon ać salwę honorową na cześć aktualnego władcy i królowej Wiktorii.

Fort Langley
Fort Langley to pierwsza osada powstała na równinach Kolumbii Brytyjskiej. Określa się ją miejscem, gdzie narodziła się ta prowincja. Symbolem obchodów Victoria Day w tym regionie jest May Day Fort Langley. Ta tradycyjna parada liczy już sobie ponad 90 lat. Zwieńczeniem jest zabawa w Fort Langley Community Park, program obejmuje takie aktywności jak mini golf, koncerty, pokazy zabytkowej broni czy warsztaty kowalstwa.

Vancouver
W Vancouver organizowany jest Vancouver All British Field Meet, czyli pokaz klasycznych brytyjskich samochodów. Wśród marek można zobaczyć takie klasyki jak Rover, Austin, Jaguar, MG, Mini Cooper.

Surrey
Ciekawe wydarzenie (przynajmniej dla Kanadyjczyków) to Targi Rodeo i Country, które odbywają się w Surrey. W programie m. in. pokazy rodeo, wystawy zwierząt hodowlanych czy zabawa taneczna w rytmach country. „


ONTARIO

Toronto
Na długi majowy weekend z niecierpliwością czekają miłośnicy sportów motorowych. Wtedy odbywa się bowiem Victoria Day SpeedFest. W ramach tej imprezy rozgrywana jest m. in. seria wyścigów NASCAR Pinty's Series. W Ameryce Północnej wyścigi NASCAR to bardzo popularny sport, a NASCAR jest największą organizacją wyścigową w Stanach Zjednoczonych. Warto też zobaczyć Pirelli World Challenge. Wyścigi odbywają się na torze Canadian Tire Motorsport Park's w Bowmanville (około 70 km od Toronto), a uczestnicy w cenie biletu mają dostęp do obszaru padoku, gdzie znajdują się samochody, kierowcy czy technicy.

Toronto oferuje poza tym wiele innych atrakcji w ramach Victoria Day, takich jak wyścigi konne, pokazy fajerwerków, koncerty, występy cyrkowe, warsztaty kulinarne. Ciekawie zapowiada się choćby impreza Victorian Tea Party, gdzie można napić się herbaty przyrządzonej w starodawny sposób czy zobaczyć stroje z epoki królowej Wiktorii.

Ottawa
31 grudnia 1857 Wiktoria wybrała Ottawę na nową stolicę Kanady. Miasto jako jedyne z kandydatów (pozostali – Kingston, Montreal, Québec i Toronto) nie było zdominowane przez kulturę angielską bądź francuską. Fajerwerki na Parliament Hill, gdzie usytuowany jest parlament Kanady, to najważniejsze wydarzenie z okazji Victoria Day w stolicy Kanady. Imponujący pokaz pirotechniki gromadzi tłumy, a wstęp jest bezpłatny.

W maju w Ottawie ma miejsce kanadyjski Festiwal Tulipanów, gdzie można podziwiać te piękne kwiaty. Na cześć królowej organizatory zaplanowali specjalny pokaz tulipanowych fajerwerków.

QUEBEC
Dzień Wiktorii to święto w całej Kanadzie, choć jest jeden wyjątek. To oczywiście Quebec, najbardziej „francuska" część Kraju Klonowego Liścia - francuski jest tam jedynym językiem urzędowym. Dla mieszkańców tej prowincji naturalne jest, by upamiętniać swoich bohaterów. W Quebecu w poniedziałek przed 25 maja obchodzone jest więc Dzień Patriotów Narodowych (National Patriotes Day/Journée nationale des patriots). Święto to podkreśla walkę o wolność polityczną i rozwój demokratycznego systemu rządów podczas rebelii w latach 1837-38. Powołano je w 2003 roku, wcześniej zamiast Vicotira Day odbywało się nieoficjalnie Fête de Dollard na cześć bohatera kolonii francuskiej w Kanadzie, którym był Adam Dollard des Ormeaux.