Dzień Prezydentów 2023

Wyborami prezydenckimi w Stanach Zjednoczonych żyje cały świat. Zwycięzca nie tylko stanie na czele potężnego mocarstwa, ale pamięć o nim będzie wieczna, choćby dzięki takiemu świętu jak Presidents' Day. Amerykanie powoli bowiem zaczynają honorować wszystkich prezydentów, a nie jak to dawniej bywało tylko George'a Washingtona.


Urodziny Waszyngtona – pierwowzór Presidents' Day

Dzień Prezydentów obchodzony jest w trzeci poniedziałek lutego. Jest to święto federalne, dotyczy więc tylko pracowników rządu federalnego i urzędów, którzy mają z tego tytułu dzień wolny od pracy. Warto jednak pamiętać, że na szczeblu krajowym nie ma czegoś takiego jak Dzień Prezydenta. Święto federalne jest oficjalnie nazywane George Washington’s Birthday i honoruje pierwszego wodza naczelnego kraju. Presidents' Day wywodzi się jednak bezpośrednio od niego.

Amerykanie zaczęli obchodzić urodziny George'a Washingtona w 1800 roku, zaledwie kilka miesięcy po jego śmierci, na długo zanim Kongres ogłosił je świętem federalnym. W tamtym czasie pierwszy prezydent Stanów Zjednoczonych był idolem całego narodu, któremu za zwycięstwo w wojnie o niepodległość i dowodzenie krajem należał się dozgonny szacunek. Wraz z upływem lat coraz więcej stanów przyłączało się do nieformalnych obchodów 22 lutego, np. podczas stulecia urodzin w 1832 roku czy rozpoczęcia budowy pomnika Waszyngtona w 1848 roku.

Senator Steven Wallace Dorsey z Arkansas jako pierwszy zaproponował, by oficjalnie uhonorować ojca narodu amerykańskiego. Święto ustanowiono w 1879 roku decyzją Kongresu USA jako George Washington’s Birthday. Pod taką decyzją podpisał się prezydent Rutherford B. Hayes. Jak sama nazwa i data wskazuje (22 lutego), miało ono upamiętnić rocznicę urodzin pierwszego amerykańskiego przywódcy. Początkowo obchodzono je tylko w Waszyngtonie, ale od 1885 roku stało się dniem wolnym od pracy dla pracowników urzędów federalnych w całym kraju. Wtedy prezydentem był już Chester Alan Arthur i to on podpisał ustawę.

Święto dla wielu Amerykanów było najlepszą okazją, by pamiętać o urodzinach innego wybitnego prezydenta, którego rocznica urodzin przypadała w tym samym miesiącu. 12 lutego urodził się bowiem Abraham Lincoln. Federalne święto miał co prawda tylko Washington, ale powszechne było obchodzenie również urodzin Lincolna jako święta stanowego.


Presidents' Day wkracza do akcji

Pierwsze próby wprowadzenia Dnia Prezydenta miały miejsce w 1951 roku, kiedy powstał „President's Day National Committee" (Komitet Narodowy na Dzień Prezydenta). Założony przez Harolda Stonebridge'a Fischer'a z Compton w Kalifornii Komitet miał na celu uhonorowanie nie konkretnego przywódcy, lecz urzędu prezydenta. Niektórzy sprzeciwiali się temu poglądowi argumentując, że zestawienie George'a Washingtona i Abrahama Lincolna wraz z mniej skutecznymi władcami minimalizuje ich osiągnięcia. Początkowo jednak przymierzano się do daty obchodów na 4 marca, kiedy prezydent USA inauguruje swoją kadencję. Senacka Komisja ds. Sądownictwa uznała jednak, że ze względu na bliskość urodzin Lincolna i Waszyngtona, obchodzenie trzech świąt w tak krótkim odstępie czasu byłoby uciążliwe.

W 1971 roku weszła w życie ustawa Uniform Monday Holiday Act, która uporządkowała obchody niektórych świąt, takich jak Columbus Day, Martin Luther King Jr. Day czy Washington's Birthday.

Od tej pory urodziny Waszyngtona obchodzone są w trzeci poniedziałek lutego. Zachowano jednak oryginalną nazwę. Nazwy Presidents' Day powszechnie zaczęto używać dopiero w latach 80. XX wieku. Dzięki kampaniom reklamowym termin ten został spopularyzowany i w dużej mierze zaakceptowany przez społeczeństwo.


Wiele nazw, jedno święto

Dziś wygląda to tak, że nazewnictwo święta jest dość różnorodne. Zgodnie z nimi część stanów świętuje osobno urodziny Lincolna i Washingtona, inna z kolei jedynie urodziny Washingtona. Jest też grupa upamiętniająca obu prezydentów w jednym dniu oraz taka, która postępuje zgodnie z założeniem Presidents' Day. Czyli, że w trzeci poniedziałek lutego jest święto wszystkich prezydentów Stanów Zjednoczonych. Święto ma więc różne nazwy, w zależności od stanu. Tak to wygląda w poszczególnych stanach:
- Presidents' Day: Hawaje, Nowy Meksyk, Dakota Północna, Dakota Południowa, Oklahoma, Pensylwania, Portoryko (terytorium zależne), Teksas, Vermont, Waszyngton.
- President's Day: Alaska, Idaho, Maryland, Massachusetts, Nebraska, New Hampshire, Tennessee, Zachodnia Wirginia, Wyoming.
- Presidents Day: Michigan, Nevada, New Jersey, Oregon
- Washington's Birthday/President's Day: Maine
- Lincoln/Washington/Presidents' Day: Arizona
- George Washington Day: Wirginia
- Washington's Birthday: Illinois, Iowa. New York
- Lincoln's and Washington's Birthday: Montana
- Washington–Lincoln Day: Kolorado, Ohio
- Washington and Lincoln Day: Utah
- Washington's and Lincoln's Birthday: Minnesota
- George Washington/Thomas Jefferson Birthday: Alabama
- George Washington's Birthday and Daisy Gatson Bates Day: Arkansas
- The third Monday in February: Kalifornia
Święto nie jest oficjalnie obchodzone w Kansas, Kentucky, Luizjana. Delaware, Floryda, Karolina Północna, Rhode Island, Wisconsin.

Zasługi solenizanta

Urodziny Waszyngtona to święto, które pierwotnie było podziękowaniem Amerykanów dla ojca ich narodu. George Washington urodził się 22 lutego 1732 roku w Pope’s Creek w brytyjskiej kolonii Wirginia. Pochodził z wielodzietnej rodziny, jego pradziadek przybył do „Nowego Świata” z Anglii. Washington szacunek rodaków zaskarbił sobie pełniąc rolę Naczelnego Dowódcy Armii Kontynentalnej w trakcie wojny o niepodległość. Wybór na pierwszego prezydenta USA 7 stycznia 1789 roku był formalnością - Kolegium Elektorskie wybrało go jednogłośnie. Zaprzysiężenie odbyło się 30 kwietnia w Nowym Jorku (ówczesna stolicy USA) w Federal Hall. Jego pierwsza kadencja prezydenta trwała od 1789 do 1793 roku, druga od 1793 do 1797 roku.

Jako pierwszy zwierzchnik Stanów Zjednoczonych w dużym stopniu przyczynił się do rozwoju kraju. Mądrość i sprawiedliwość potwierdził już na samym początku prezydentury, kiedy zaprosił do rządu swoich zwolenników federalistów, jak i antyfederalistów z którymi się spierał. Sekretarzem stanu mianował lidera demokratycznych republikanów i zarazem zwolennika Francji Thomasa Jeffersona, a sekretarzem skarbu lidera federalistów i zwolennika Anglii Alexandra Hamiltona. Prezydent potrafił jednak również postawić na swoim, co pokazał zachowując neutralność w wojnie angielsko-francuskiej, ku niezadowoleniu swoich pomocników. Uchronił w ten sposób kraj przed trudnym konfliktem militarnym, ale naraził się na wzmożoną krytykę współpracowników. W swoim przemówieniu pożegnalnym z 17 września 1796 roku ogłosił więc, iż nie będzie ubiegał się o trzecią kadencję.

Podczas pełnienia urzędu Washington skupiał się głównie na utrzymaniu jedności kraju. Poza tym wzmocnił władzę federalną młodego państwa, poprzez włączenie Karty Praw czyli pierwszych dziesięć Poprawek do Konstytucji w 1791 roku. Rozwinął handel, ustabilizował gospodarkę a przede wszystkim zabezpieczył kraj przed konfliktami, zarówno wewnętrznie (ochrona granic przed atakami Indian), jak i zewnętrznie (neutralność w wojnie francusko-brytyjskiej). Powstrzymał też ekspansję Hiszpanów na południowym zachodzie USA.

18 września 1793 roku wmurował kamień węgielny pod budowę Kapitolu, który do dziś pełni funkcję siedziby Kongresu Stanów Zjednoczonych. Jego nazwiskiem nazwano stolicę Stanów Zjednoczonych, a portret wyryto w słynnym pomniku o nazwie Mount Rushmore National Memorial w Południowej Dakocie. Podobizna Washingtona powstała najwcześniej (1930), później dołączyli do niego Thomas Jefferson (1936), Theodore Roosevelt (1939) oraz Abraham Lincoln (1937).

Ciekawe, jakby potoczyły się losy Stanów Zjednoczonych, gdyby nie Kazimierz Pułaski? Pułaski uratował bowiem życie Waszyngtonowi w bitwie pod Brandywine w czasach wojny o niepodległość (1776-1783).


Aleksandria – stolica Presidents' Day

W Aleksandrii w Wirginii obchody odbywają się przez cały luty. Miasto hucznie obchodzi święto od czasów rewolucji amerykańskiej, a więc ponad 200 lat. W 1976 roku powołano Komitet Obchodów Urodzin George'a Washingtona w celu organizowania corocznych uroczystości. Kulminacyjnym punktem jest coroczna parada, która przebiega historycznymi ulicami Aleksandrii. Jest to najstarsze i największe wydarzenie tego typu. Parada sięga co najmniej 1923 roku, a podczas uroczystości widzowie mogą podziwiać stroje z epoki, pojazdy czy jazdę konną. Poza tym wiele historycznych miejsc w Aleksandrii oferuje bezpłatny wstęp i wiele atrakcji dla zwiedzających.

Inne ciekawe wydarzenie w Aleksandrii odbywa się w Gadby's Tavern. To tawerna, do której uczęszczał George Washington, James Madison czy Thomas Jefferson. W sobotnią noc poprzedzającą święto organizowany jest tam Birthnight Ball. Podczas imprezy uczestniczy wręcz przenoszą się w czasie za sprawą historycznych kostiumów, tańców czy potraw. Gościem honorowym jest oczywiście sam Washington wraz żoną Marthą Dandridge Custis Washington. Nie trzeba dodawać, że wejściówki na bal rozchodzą się w błyskawicznym tempie.

Kolejnym z miejsc, gdzie hucznie obchodzi się Urodziny Waszyngtona jest Mount Vernon Estate and Gardens. To rezydencja pierwszego prezydenta USA położona nad rzeką Potomak w pobliżu Mount Vernon w hrabstwie Fairfax w stanie Wirginia (kilkanaście kilometrów od Aleksandrii). Znajduje się tu także grób Washingtona, jego żony i najbliższej rodziny. W święto prezydentów składane są wieńce na grobie, a także odbywają się różne eventy - występy muzyczne, pokazy, można też spróbować urodzinowego tortu.


Obchody w Senacie

Od 1862 w Senacie USA z okazji Dnia Prezydentów czytany jest Pożegnalny list George'a Washingtona do „przyjaciół i współobywateli", który napisał pod koniec drugiej kadencji. Tradycja Senatu rozpoczęła się 22 lutego 1862 roku, w czasach wojny secesyjnej. Petycję do Kongresu, aby upamiętnić zbliżającą się 130. rocznicę urodzin Washingtona czytając jego przemówienie złożyli mieszkańcy Filadelfii. Ten zwyczaj przetrwał do dziś, a na zakończenie każdej lektury wyznaczony senator wpisuje swoje imię i krótkie uwagi w czarną, oprawioną w skórę księgę prowadzoną przez sekretarza Senatu.

Jednym z ważniejszych momentów podczas Presidents' Day jest wręczenie Medalu „Purpurowe Serce” żołnierzom, którzy odnieśli obrażenia w bitwie w czasie służby wojskowej w Armii Stanów Zjednoczonych. Tę tradycję rozpoczęto w 200. Urodziny Waszyngtona w 1932 roku. Medal w kształcie serca przedstawia oczywiście pierwszego prezydenta.


Tournée po muzeach i ...sklepach

Dla wielu Amerykanów w Dzień Prezydentów obowiązkiem jest wywiesić flagę narodową oraz odwiedzić ważne miejsca związane z historią kraju. Wiele osób składa kwiaty pod pomnikiem Washingtona oraz Lincolna. Dużą popularnością cieszą się takie miejsca jak George Washington Birthplace National Monument – tam 22 lutego 1732 roku na świat przyszedł właśnie pierwszy prezydent Stanów Zjednoczonych. Jedną z bardziej uczęszczanych placówek jest również National Museum of American History (Narodowe Muzeum Historii Amerykańskiej) oraz National Portrait Gallery – muzeum sztuki w stolicy. Kolekcja obejmuje obrazy olejne, grafikę, fotografię i multimedialną rzeźbę, wśród bohaterów tych dzieł jest Washington i inni prezydenci. W święto odbywają się tam specjalne eventy, np. warsztaty kaligraficzne.

Dzień Prezydenta jest dla organizacji patriotycznych i historycznych z całego kraju świetną okazją do tego, by zaplanować uroczystości, rekonstrukcje. Z kolei uczelnie i uniwersytety, które prowadzą regularne zajęcia dbają o to, aby święto wypełniła nauka o osiągnięciach prezydentów Washingtona i Lincolna. Warto jednak wiedzieć, że niektóre szkoły (np. z Nowego Jorku) ogłaszają w okolicach święta tygodniową przerwę zimową.

Od 1971 roku, kiedy Presidents’ Day jest obchodzony w trzeci poniedziałek lutego, Amerykanie mają „długi weekend". Wielu z nich korzysta więc z okazji, by spotkać się z rodziną, zjeść wspólny obiad. Inni natomiast czyhają na atrakcyjne wyprzedaże. Do końca lat osiemdziesiątych firmy zazwyczaj były zamknięte, jednak w latach 90. to się zmieniło. Co więcej, dla wielu przedsiębiorców jest to szansa na większe niż zazwyczaj obroty. Większość firm jest więc otwarta z wyjątkiem Urzędu Pocztowego. Na wzmożony zarobki liczą choćby dealerzy samochodów, którzy proponują specjalne rabaty na Dzień Prezydentów.