Obchody Dnia Pamięci w USA były 82 dni, czyli 2 miesiące i 21 dni temu.

W 2019 roku Dzień Pamięci w USA przypadł na 27 maja (poniedziałek).

Memorial Day, czyli Dzień Pamięci jest świętem upamiętniającym żołnierzy amerykańskich poległych w służbie swojego kraju. Początkowo tyczyło się tylko żołnierzy w wojnie secesyjnej, ale ze względu na aktywność USA w najróżniejszych konfliktach, obecnie upamiętniane są również ofiary I i II wojny światowej, wojny w Wietnamie czy Afganistanie. Obchody odbywają się w całym kraju, ale najważniejsze uroczystości mają miejsce w Gettysburgu i na Cmentarzu Narodowym w Arlington.


Wojna secesyjna

Wojna secesyjna toczyła się w latach 1861–1865 pomiędzy stanami wchodzącymi w skład Stanów Zjednoczonych (nazywane Unią lub Północą) i Skonfederowanymi Stanami Ameryki (tzw. Konfederacją lub Południem), które wystąpiły z Unii. Wojna o niepodległość południa trwała do 26 maja 1865, kiedy poddały się ostatnie zorganizowane ośrodki oporu konfederatów. W wyniku wojny domowej śmierć poniosło ponad 600 tysięcy Amerykanów, zniszczono mienie o wartości 5 mld dolarów, wolność uzyskało 4 mln niewolników. Ten bratobójczy konflikt pochłonął więcej istnień ludzkich niż jakikolwiek inny w historii USA. Wymagał więc ustanowienia pierwszych krajowych cmentarzy narodowych.

Pod koniec lat sześćdziesiątych XIX wieku Amerykanie w różnych miastach zaczęli składać hołd poległym żołnierzom, dekorując ich groby kwiatami i recytując modlitwy. Co ciekawe, obchodzono je jeszcze w trakcie wojny secesyjnej. Wtedy polegało głównie na składaniu kwiatów na grobach żołnierzy. Po zabójstwie prezydenta Abrahama Lincolna w kwietniu 1865 roku obchody zyskały na znaczeniu. W 1865 roku rząd federalny rozpoczął tworzenie krajowych cmentarzy wojskowych dla Unii poległych w wojnie, a pochówek i upamiętnienie nabrały nowego znaczenia kulturowego.


Dzień Dekoracji

5 maja 1868 roku Generał John A. Logan, główny dowódca Wielkiej Armii Republiki wydał proklamację wzywającą do corocznego obchodzenia w całym kraju Decoration Day (Dzień Dekoracji). Inspirował się nieformalnym Dniem Pamięci, które od kilku lat praktykowano w południowych stanach. Nie tylko miał on upamiętniać żołnierzy poległych w wojnie secesyjnej, ale i być ważnym krokiem do pojednania. Na mocy rozkazu generała Johna Logana wybrano datę 30 maja ponieważ nie była to rocznica żadnej konkretnej bitwy. Pierwsze oficjalne obchody święta zorganizowano 30 maja 1868 roku na Cmentarzu Narodowym w Arlington a przemawiał na nich generał James Garfield, późniejszy prezydent Stanów Zjednoczonych. 5 tysięcy zgromadzonych ozdobiło groby 20 tysięcy żołnierzy Unii i Konfederacji.


Północ – południe

Przez wiele lat Decoration Day był obchodzony głównie w północnych stanach. Dopiero gdy zmienił się jego charakter, a więc upamiętniano Amerykanów poległych w innych wojnach, przyjęło się w południowych stanach. Warto więc prześledzić, jak to wyglądało na północy i południu Stanów Zjednoczonych.
Pierwszy Dzień Pamięci na północy kraju obchodzony był 30 maja 1868 roku. W 1868 roku uroczystości zorganizowano na 183 cmentarzach w 27 stanach, rok później już w 336. W 1871 roku Michigan ustanowiło „Święto dekoracji" oficjalnym świętem państwowym, a w kolejnych latach postąpiły tak wszystkie północne stany. Uroczystości w dużej mierze sponsorowana organizacja Grand Army of the Republic składająca się z weteranów, którzy służyli podczas wojny secesyjnej.

Do 1870 roku szczątki prawie 300 tysięcy zabitych w Unii zostały przeniesione na 73 narodowe cmentarze, znajdujące się w pobliżu najważniejszych pól bitewnych. Najbardziej znane z nich to Cmentarz Narodowy w Gettysburgu i Narodowy Cmentarz w Arlington niedaleko Waszyngtonu.

Początek obchodów Dnia Pamięci na południu przypisuje się na dzień 25 kwietnia 1866 roku. Kobiety z Columbus w Mississippi na miejskim cmentarzu złożyły kwiaty na grobach żołnierzy zarówno Unii, jak i Konfederacji. Obchody wczesnego południowego Dnia Pamięci były okazjami dla weteranów i ich rodzin, aby uczcić zmarłych i spotkać się z krewnymi.

Ważną rolę w pielęgnowaniu tradycji o zmarłych żołnierzach na południu odegrało Stowarzyszenie Pamięci Kobiet, które wznosiło pomniki na ich cześć. W tej części Stanów Zjednoczonych świętowano w różnych terminach, w zależności od stanów - na przestrzeni od 25 kwietnia do połowy czerwca. Inne istotne stowarzyszenie upamiętniające żołnierzy Konfederacji nosiło nazwę Zjednoczone Córki Konfederacji.

Po dzień dzisiejszy w części stanów południa organizowane są osobne uroczystości upamiętniające poległych żołnierzy Konfederacji. Confederate Memorial Day jest oficjalnie obchodzony w 9 stanach południa (Alabama, Floryda, Georgia, Karolina Północna, Karolina Południowa, Louizjana, Missisipi, Tennessee oraz Teksas).


Dzień Pamięci

Nazwa święta stopniowo zmieniała się z Dzień dekoracji na Dzień Pamięci. Ten termin pojawił się po raz pierwszy w 1882 roku, choć nadal nie przebijał się do szerszej świadomości Amerykanów i nie został uznany za oficjalny przez prawo federalne do 1967 roku. Dopiero w następnym roku (28 czerwca 1968 roku) Kongres przyjął Uniform Monday Holiday Act, który przeniósł cztery święta z ich tradycyjnych dat na określony poniedziałek w celu stworzeniu dogodnego trzydniowego terminu weekendowego. Wśród nich obok Memorial Day znalazły się Washington's Birthday, Labor Day, Columbus Day oraz Veterans Day. Ustawa zaczęła obowiązywać od 1971 roku. Pierwszym stanem, które oficjalnie uznało święto był Nowy Jork w 1973 roku. Po początkowym zamieszaniu i niechęci do przestrzegania postanowień Kongresu w ciągu kilku lat wszystkie 50 stanów przyjęło zmianę daty.

Niechęć wobec tej zmiany wyraziły m. in. organizacje The Veterans of Foreign Wars oraz Sons of Union Veterans of the Civil War. Opowiadały się one za powrotem do dawnego terminu, gdyż jego forma podważa sens upamiętnienia i przyczynia się do nonszalanckiego przestrzegania Dnia Pamięci. Memorial Day powinna wypełniać zaduma, refleksja nad tymi, którzy oddali życie za ojczyznę. Dzień Pamięci jest jednak świętem federalnym - biura rządowe są zamknięte, podobnie jak szkoły, firmy i inne organizacje. Oznacza również początek nieoficjalnego sezonu wakacyjnego (Dzień Pracy koniec). Długi weekend i ładna majowa pogoda sprzyja wyjazdom i aktywnościom na świeżym powietrzu. Przy grillowaniu, wyprawach na plażę można łatwo zapomnieć o właściwym świętowaniu Memorial Day.

Prawdziwy charakter Memorial Day przez lata zanikał więc w świadomości Amerykanów. Dlatego też w 2000 roku przyjęta została rezolucja National Moment of Remembrance Act, która wzywała Amerykanów do złożenia hołdu rodakom poległym na służbie. Prezydent Bill Clinton poprosił w niej, aby ludzie zatrzymali się i uczcili we właściwy sposób Narodowy Moment Pamięci o godzinie 15:00 czasu lokalnego. Wiele organizacji w całym kraju bierze w tym udział, w tym tacy giganci jak koleje Amtrak, Major League Baseball i NASCAR. Pierwsza od 60 lat parada z tej okazji odbyła się w Waszyngtonie w 2004 roku.


Obchody Memorial Day

Obecnie zbliżające sie święto zapowiada choćby to, że sporo osób kilka dni wcześniej wywiesza flagi na autach czy w domach. Wiele osób odwiedza cmentarze i miejsca pamięci na cześć tych, którzy zginęli w służbie wojskowej. Dzięki tej tradycji odnawiane są kontakty z dawnymi krewnymi, bowiem wszyscy zbierają się na rodzinnych mogiłach, nierzadko przejeżdżając w tym celu setki kilometrów.

Wolontariusze umieszczają amerykańskie flagi na każdym grobie na cmentarzach narodowych w całej Ameryce – Atlancie, Bostonie, Chicago, Detroit, Nowym Jorku, San Francisco czy Houston. Podobnie jest z paradami, a największe odbywają się w Chicago, Nowym Jorku, Waszyngtonie. Większość z nich wygląda podobnie: w pochodzie idą żołnierze, marszowe zespoły, członkowie organizacji kombatanckich, pojazdy wojskowe z minionych wojen amerykańskich a całość obserwują tłumy widzów.

Centralne obchody odbywają się w dwóch istotnych miejscach: w Gettysburgu i Arlington.

- Gettysburg

Szczególnym miejscem obchodów wojny secesyjnej jest Gettysburg. W pobliżu tego niewielkiego miasteczka w stanie Pensylwania w dniach 1–3 lipca 1863 roku doszło do wielkiej, uznawanej za punkt zwrotny wojny. Bitwa pod Gettysburgiem przede wszystkim była najkrwawszym starciem amerykańskiej wojny domowej. Zwłoki grzebano w rowach – kładziono w nich nawet po 200 ciał, ponieważ nie było ani czasu ani możliwości, by wykopać około 7 tysięcy indywidualnych grobów. Te masowe mogiły były bardzo płytkie, więc deszcz i wiatr przyczyniały się do odsłaniania rozkładających się ciał, które potem jeszcze rozwlekały dzikie zwierzęta. Konie i muły palono na stosie, więc swąd rozchodził się po całej okolicy. Mieszkańcy Gettysburga nie tylko narażeni byli więc na dramatyczny widok rozpadających się ciał, ale i chorowali.

W związku tym postanowiono założyć cmentarz dla poległych żołnierzy. Na taki pomysł wpadł miejscowy adwokat David Wills i przedstawił go gubernatorowi Pensylwanii Andrewowi Curtinowi. Zakupiono 7 ha gruntów na Wzgórzu Cmentarnym i przeniesiono tam zwłoki poległych (koszt przenosin każdego poległego wynosił 1,59 USD). 19 listopada 1863 roku w obecności około 15 tysięcy ludzi dokonano uroczystego otwarcia nekropoli, a słynną mowę zwaną Gettysburg Address wygłosił sam prezydent Abraham Lincoln. Od momentu założenia pierwszego cmentarza wojny secesyjnej pochówek poległych żołnierzy przestał być tylko sprawą rodzin, odtąd ich ofiara była upamiętniana przez naród.

Centralnym punktem Gettysburg National Cemetery, czyli Cmentarza Narodowego Gettysburg jest Pomnik Narodowy Żołnierza. Oprócz niego postawiono jednak jeszcze wiele innych pomników dedykowanych poszczególnym stanom, jednostkom czy osobom.

W lipcu 1913 roku weterani Stanów Zjednoczonych i armii konfederackich zebrali się w Gettysburgu, aby uczcić pięćdziesięciolecie krwawej wojny domowej. Czterodniowe „Blue-Gray Reunion" (Niebiesko-Szare Zjednoczenie) zawierało parady, inscenizacje i przemówienia wielu dygnitarzy, w tym prezydenta Woodrowa Wilsona.

Obecnie w Gettysburgu corocznie odbywa się parada z okazji Dnia Pamięci, która jest jedną z najstarszych ceremonii w kraju. Biorą w niej udział dziesiątki tysięcy osób. Uczestnicy odwiedzają cmentarz oraz pole słynnej bitwy, czyli Gettysburg Battlefield.

Ponieważ poświęcenie cmentarza w Gettysburgu miało miejsce 19 listopada, dodatkowo ten dzień (lub najbliższy weekend) został wyznaczony jako ich własny Dzień Pamięci.

- Cereomnia na cmentarzu w Arligton

Największa poniedziałkowa parada ma miejsce w Waszyngtonie. Uroczystości odbywają się w Arlington przy Grobie Nieznanego Żołnierza na Narodowym Cmentarzu. Jest on symbolem hołdu dla bezimiennych żołnierzy amerykańskich poległych podczas wojen prowadzonych przez Stany Zjednoczone.

Od wielu lat przy każdym grobie wbijane są małe flagi narodowe. Ceremonia wbijania flag na cmentarzu w Arligton rozpoczyna się przy najważniejszym grobie, czyli Grobie Nieznanego Żołnierza. Ta operacja jest precyzyjnie dopracowana – w ciągu 4 godzin ponad tysiąc żołnierzy wbija flagi dokładnie stopę od pomnika. Inne tradycje na cmentarzu w Arligton to zmiana warty przy Grobie Nieznanego Żołnierza. Grób Nieznanego Żołnierza został zbudowany w 1921 roku, a strzeżony jest przez cały rok nieprzerwanie od 1937 roku.

Tutaj można zobaczyć jak wygląda zmiana warty: https://www.youtube.com/watch?v=4utXb3auOew


- Koncert w Waszyngtonie

Na trawniku przed Kapitolem Stanów Zjednoczonych w Waszyngtonie od 1989 roku ma miejsce The National Memorial Day Concert czyli Koncert Narodowego Dnia Pamięci. Jest transmitowany na żywo w telewizji, także poza granicami Ameryki – w ambasadach czy okrętach marynarki wojennej na morzu. Koncert rozpoczyna hymn narodowy USA wykonany przez Narodową Orkiestrę Symfoniczną, biorą w nim udział politycy, aktorzy, weterani. Wszystko to z charakterystycznym dla Amerykanów rozmachem i patriotyzmem.


- Rajd Rolling Thunder

Hołd poległym żołnierzom, którzy zginęli podczas służby w amerykańskich siłach zbrojnych oddają także motocykliści. Pierwszy Raj Rolling Thunder odbył się w 1988 roku i uczestniczyło w nim około 2500 osób, dziś jest to największe na świecie jednodniowe wydarzenie motocyklowe. Tysiące motocyklistów zbiera się w stolicy kraju na parkingu przy Pentagonie i wyrusza w trasę ulicami Waszyngtonu, by pokazać swóją wdzięczność wtereanom, których nie brkauje równiez wśród amatorów motorów.


- Zawody sportowe

Hołd poległym oddają także kibice podczas licznych imprez sportowych. A tych podczas Memorial Day nie brakuje.

Indianapolis 500 to jedno z największych wydarzeń sportowych na świecie, oglądane na żywo przez około 270 tysięcy widzów. Rozgrywane jest na torze Indianapolis Motor Speedway w mieście Speedway, w stanie Indiana. Od 1911 roku wyścig odbywa się na dystansie 500 mil, czyli 200 okrążeń. Wieloletnią tradycją Indianapolis 500 jest to, że zwycięzca na podium zamiast butelki szampana otrzymuje butelkę mleka.

Coca-Cola 600 to z kolei coroczny wyścig punktowy NASCAR Cup na dystansie 970 km, odbywający się w Charlotte Motor Speedway w Concord, w Północnej Karolinie. Poza tym w ten dzień odbywa się finał NCAA Division I Men's Lacrosse Championship oraz turniej golfowy The Memorial Tournament w Muirfield Village Golf Club w Dublinie, w stanie Ohio. Podczas Memorial Day rozgrywane są też emocjonujące spotkania w NBA czy NHL.


Gdzie narodziło się święto?

Ponad dwa tuziny miast twierdzą, że są miejscem narodzin Dnia Pamięci. Bardzo możliwe, że kilka społeczności niezależnie od siebie wpadło na pomysł spotkania upamiętniającego bohaterów wojennych. Dziś w czasach Social Media wszystko rozpowszechniłoby się w trybie natychmiastowym i nikt by nie miał wątpliwości komu przydzielić tytuł inicjatora Dnia Pamięci.

Zgodnie z artykułem prasowym Richmond Times-Dispatch z 1906 roku pierwsze udekorowanie grobów żołnierzy z czasów wojny secesyjnej miało miejsce 3 czerwca 1861 roku w Warrenton, w stanie Wirginia. W 1862 roku kobiety z Savannah w Georgii udekorowały żołnierzy Konfederacji ze swojego miasta. W 1863 roku odbyła się ceremonia na cmentarzu w Gettysburgu w Pensylwanii w celu upamiętnienia grobów poległych żołnierzy. Jako miejsce narodzin Memorial Day promuje się Boalsburg w Pensylwanii, gdzie 4 lipca 1864 roku panie urządziły groby żołnierzy. Bardzo prawdopodobne, że premierowe uroczystości upamiętniające żołnierzy Północy poległych w wojnie secesyjnej zorganizowali uwolnieni niewolnicy w Charleston w Karolinie Południowej w 1865 roku.

W 1966 roku rząd federalny rozstrzygnął spór i oficjalnym miejscem narodzin Dnia Pamięci ogłosił Waterloo w stanie Nowy Jork. Tam 5 maja 1866 roku odbyła się pierwsza oficjalna ceremonia uhonorowała miejscowych weteranów, którzy walczyli w wojnie domowej. Pomysłodawcą kampanii na rzecz powszechnego dekorowania grobów żołnierzy był aptekarz Henry C. Welles. Uzyskał on poparcie gen. Johna B. Murraya i wspólnie założyli komitet, przygotowali wieńce, krzyże i bukiety na każdy grób żołnierski. Weterani przemaszerowali uroczyście ulicami Waterloo i złożyli hołd poległym. Uznano, że wcześniejsze obrzędy w innych miejscach nie były wydarzeniami oficjalnymi.

Od 1868 roku Doylestown w Pensylwanii organizowane są coroczne parady z okazji Dnia Pamięci, powszechnie uważane za najstarsze w historii w kraju. Pierwsza parada odbyła się jednak rok wcześniej w Rochester w stanie Wisconsin.

Amerykanie w szczególny sposób oddają cześć swoim żołnierzom. Dzięki nim mogą żyć w pokoju, cieszyć się wolnością i niepodległością. Z drugiej strony USA jak mało kto jest aktywne w konfliktach zbrojnych, a to oznacza, że lista upamiętnianych osób będzie się powiększać ...