Święto Narodowe Francji 2023

14 lipca to wielki dzień dla Francuzów, wtedy bowiem świętują oni wybuch Wielkiej Rewolucji. Zapoczątkowało ją zdobycie Bastylii, dzięki czemu obalono monarchię absolutną, której jednym ze znaków rozpoznawczych było wykonywanie wyroków śmierci poprzez gilotynę. W dniu Fete nationale française w całym kraju odbywają się uroczyste parady oraz pokazy sztucznych ogni, największe na Polach Elizejskich w Paryżu.

Zdobycie Bastylii

Bastylia to zamek pod Paryżem, wybudowany w XIV wieku. Z czasem stracił swoje znaczenie obronne, a został ciężkim wiezieniem. Więziono tam choćby Człowieka w Żelaznej Masce, Markiza de Sade czy Woltera. W XVII wieku trafiali tam nie tylko przestępcy, ale i przeciwnicy ustroju, pisarze, filozofowie. Kiedy w 1789 roku wybuchła rewolucja, dla Francuzów Bastylia była więc naturalnym celem do zniszczenia. Paryżanie właśnie tam 14 lipca udali się w poszukiwaniu amunicji do broni, którą wcześniej zdobyli z arsenału Les Invalides (ich łupem padło ponad 30 tysięcy karabinów). Przy okazji uwolnili więźniów, choć było ich zaledwie kilku, w tym szaleńcy i fałszerze pieniędzy. Samo zdobycie Bastylii nie stanowiło większego problemu, bowiem straż liczyła około 135 żołnierzy, przeważnie starców i kombatantów wojennych, którzy w dodatku dysponowali przestarzałą bronią i małymi zapasami żywności. Nie bronili się zbyt zaciekle, więc zdobywcy Bastylii postanowili oszczędzić im życie. Zamek jednak otoczył wściekły tłum, który po opuszczeniu przez żołnierzy budynku dopadł się do nich i kilku pozbawił głowy. Rebelianci ścięli też królewskiego zarządcę Bastylii markiza Bernarda René de Launay’a. Ich głowy poniesiono na pikach do Palais Royal.

W ciągu kolejnych dni zniszczono całkowicie Bastylię i utworzono Gwardię Narodową na czele której stanął generał markiz La Fayette, także w innych miastach obalano dotychczasowych urzędników i władze. Zdobycie Bastylii jest więc dla Francuzów symbolem początku rewolucji, która doprowadziła do ogromnych zmian społecznych.

Historia święta

Francuzi celebrowali święto rewolucyjne już w pierwszą rocznicę zdobycia Bastylii, czyli 14 lipca 1790 roku. Pomysłodawcą był La Fayette, a jego propozycja by 14 lipca było świętem jedności wszystkich Francuzów została przyjęta przez Zgromadzenie. W przygotowaniu miejsca wydarzenia uczestniczyli przedstawiciele różnych grup społecznych, na paryskim Polu Marsowym wzniesiono m. in. ołtarz poświęcony ojczyźnie. Ludwik XVI złożył uroczystą przysięgę lojalności wobec postanowień Konstytuanty, zaś słynny mąż stanu Charles-Maurice de Talleyrand-Périgord odprawił uroczystą mszę. Markiz La Fayette na obchody przybył natomiast na białym koniu.

Wydarzenie cieszyło się ogromnym zainteresowaniem, mimo kiepskiej pogody na placu zgromadziło się około 100 tysięcy paryżan. W uroczystościach brała udział także delegacja Stanów Zjednoczonych. Podobne fety miały miejsce również w innych miastach Francji. Wydawało się, że stanie się to coroczną tradycją, jednak drugie i zarazem ostatnie święto odbyło się w 1792 roku, później idea została całkowicie porzucona.

Kiedy na początku 1879 roku Republikanie mieli pod kontrolą wszystkie instytucje, postanowili przywrócić obchody Święta Narodowego Francji. Święto zostało ustanowione ponownie w 1880 roku. Benjamin Raspail przedstawił 21 maja projekt ustawy przyjmującej 14 lipca jako coroczne święto państwowe. Ustawa podpisana przez 64 posłów została przyjęta przez Zgromadzenie 8 czerwca, a Senat 29 czerwca. 6 lipca 1880 roku ogłoszono że Republika przyjmuje 14 lipca jako coroczne święto państwowe bez wskazywania jakie wydarzenie zostało w ten sposób upamiętnione. To był pewnego rodzaju kompromis dla parlamentarzystów, bowiem niektórzy z nich uważali, że nie wypada świętować takiego krwawego wydarzenia, jak zdobycie Bastylii. Data obchodów odwołuje się więc zarówno do historycznego zdobycia zamku jak i pierwszego po przewrocie rewolucyjnym Święta Federacji. Ta „dwukierunkowa" data umożliwiła zjednoczenie wszystkich obywateli.

Przebieg święta

Uroczystości w Paryżu

14 lipca jest dniem wolnym od pracy. Z okazji Fete nationale française w całym kraju odbywają się uroczystości. Największe na Polach Elizejskich w Paryżu, gdzie Francuzi fetują swoje sukcesy, jak choćby zdobycie mistrzostwa świata w piłce nożnej w 1998 i 2018 roku. W dniu święta jest tam jednak zdecydowanie bardziej uroczyście, choć nie brakuje sztucznych ogni i wspólnego śpiewania Marsylianki czy koncertów. 14 lipca punktem głównym są parady wojskowe z udziałem samolotów, wozów bojowych, żołnierzy, policjantów, najważniejszych polityków i zagranicznych gości. Na czele defilady przez Pola Elizejskie stoi prezydent. Na placu Bastylii mieszkańcy oraz władze Paryża składają kwiaty. Podobne uroczystości odbywają się w innych miastach, m. in. w Marsylii, Lyonie, Bordeaux, Tuluzie czy Lilie.

Warto wspomnieć o kilku znaczących wydarzeniach podczas narodowego święta Francuzów. 14 lipca 1994 roku miał miejsce symboliczny przemarsz wojsk Eurocorps stworzonych w 1992 roku przez Francję i Niemcy. Po raz pierwszy od zakończenia II wojny światowej niemieccy żołnierze maszerowali na terenie Francji, był to ważny krok do pojednania tych narodów. W 2007 roku po raz pierwszy wystąpili żołnierze z 27 krajów europejskich, a w 2010 roku gościem honorowym było 14 państw afrykańskich, które w swojej historii były związane z Francją.

Bal de pompiers, czyli impreza ze strażakami

Jedną z ciekawszych tradycji związanych z narodowym świętem Francji są wielkie bale (bal de pompiers) organizowane przez strażaków 13 lub 14 lipca. Zapoczątkowane zostały w okresie międzywojennym - 14 lipca 1937 roku na Montmartre do paryskich strażaków wracających z defilady wojskowej przyłączyli się cywile i odprowadzili ich aż do remizy. Ci chcąc się zrewanżować, zaprosili mieszkańców Paryża do środka, gdzie dali pokaz sprawności fizycznej i przeprowadzili symulacje pożaru. Wkrótce idea rozprzestrzeniła się po całej stolicy i kraju, wzbogacona została m. in. pokazem fajerwerków. Bale w remizach mają charytatywny charakter, towarzyszy im więc zbiórka datków, ewentualnie zyski z biletów przeznaczone są na Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Działalności Socjalnej Straży Pożarnej.

Garden party z prezydentem

Podczas Święta Narodowego Francji organizowane są również pokazy sztucznych ogni i przyjęcia na ulicach czy restauracjach. Najbardziej prestiżowe, tzw. garden party w pałacu prezydenckim zostało jednak zawieszone ze względów na generowanie niepotrzebnych kosztów. Tradycję tę zapoczątkował w 1979 roku ówczesny prezydent Valery Giscard d'Estaing, zakończył Nicolas Sarkozy w 2010 roku.

W imprezie brała udział para prezydencka oraz czołowi politycy, ludzie kultury czy biznesmeni i zagraniczni goście. Do ogrodów Pałacu Elizejskiego zapraszano także zwykłych obywateli, którzy dzięki temu mogli bawić się ze znanymi ludźmi. Na przykład w 1995 roku Jacques Chirac zaprosił 4000 młodych osób do udziału w przyjęciu ogrodowym, a ponad dwadzieścia z nich mogła zjeść obiad z prezydentem.

W 1998 roku, także za kadencji Jacquesa Chiraaca, do Pałacu przybyła reprezentacja w piłce nożnej, która zaledwie dwa dni wcześniej po raz pierwszy wygrała Mundial. Chętnych do wspólnej zabawy z mistrzami nie brakowało, ale większość musiała obejść się smakiem.

Przy okazji Fete nationale française oprócz uroczystości takich jak defilady, składania kwiatów pod pomnikiem bohaterów wojennych i balów strażackich, w całym kraju ludzie po prostu się bawią. W wielu miastach organizowane są koncerty, w zależności od gustu, każdy znajdzie coś dla siebie. Zabawy odbywają się zarówno 13 jak i 14 lipca.