Sobota

Dzisiaj, 14 grudnia 2024, jest sobota

Pochodzenie nazw dni tygodnia na całym świecie można najprościej zakwalifikować do dwóch grup: od liczb porządkowych lub od boga-opiekuna. W przypadku Polski i wielu innych krajów sobota jest jednak wyjątkiem, związana jest bowiem ze szabatem.

Polskie nazwy dni tygodnia pochodzą od liczb porządkowych, ale sobota (i niedziela) stanowi wyjątek i jest związana właśnie ze słowem szabat. Podobnie jest w wielu innych językach europejskich. Przykłady to hiszpańskie „sábado”, włoskie „sabato”, czeskie „sobota”, serbskie i chorwackie „subota”, w Niemczech, Austrii, Liechtensteinie i niemieckojęzycznej części Szwajcarii sobota to „Samstag”. W języku niemieckim można też spotkać się z nazwą „Sonnabend”, która ma swoje źródło w czasach przedchrześcijańskich. Nawiązuje ona do germańskiej rachuby czasu, w której doba zaczynała się od wieczora. Oznacza dosłownie „Słońce", czyli „Dzień przed niedzielą". „Sonnabend” jest powszechnie stosowany w północnych i wschodnich Niemczech.

Słowo szabat pochodzi od wyrazów „šabbat” i „šabbaton” mających źródła w czasowniku „šbt” – „skończyć, ustępować, zakończyć”. W religii żydowskiej szabat ma związek z biblijną opowieścią o stworzeniu świata – ostatniego dnia tygodnia Bóg odpoczywał po swoim dziele. W tradycji biblijnej – chrześcijańskiej i żydowskiej sobota jest właśnie siódmym, ostatnim dniem tygodnia. Inaczej niż w przypadku wielu państw, które stosują normę ISO-8601, określającą sobotę jako szósty dzień tygodnia. Ortodoksyjni wyznawcy judaizmu w święty dla siebie dzień powstrzymują się od pracy.

Rzymianie sobotę połączyli z bogiem Saturnem, który zgodnie z teorią Wettiusza Walensa opiekował się tym dniem. „Saturni dies” („dzień Saturna") jest obecne również w języku holenderskim („zaterdag”) i angielskim („Saturday”). Rzymska nazwa zapożyczona została bezpośrednio przez ludy zachodnioniemieckie, ponieważ żaden z germańskich bogów nie był uważany za odpowiednika rzymskiego boga Saturna.

W astrologii i filozofii chińskiej, na której bazuje też Japonia czy Korea, sobota oznacza „dzień Ziemi”. Ma to jednak również związek z Saturnem, bowiem ta planeta w Azji powiązana jest z Ziemią.

W krajach skandynawskich sobota to „lördag”, „lordag” lub „laur dag”. Słowo wywodzi się od starego słowa „laugr” / „laug”, co oznacza łaźnię. Historia nazwy jest związana z nieustraszonymi Wikingami i ich praktykami, czyli zażywania kąpieli właśnie w sobotę. Dla nich woda miała ogromne znaczenie – dzięki niej mogli nie tylko utrzymać higienę, ale i odkrywać nowe lądy, przeżyć surowe zimy, czy rozwijać handel. Fińskie i estońskie nazwy, odpowiednio „lauantai” i „laupäev” , mają taką sama etymologię.

We Wschodnim Kościele Prawosławnym w soboty upamiętnia się Theotokos (Matka Boga) i Wszystkich Świętych. W ten dzień powszechne są modlitwy za zmarłych, na pamiątkę, że w sobotę Jezus leżał martwy w grobowcu.

Kolejne dni

Ciekawostki

W religii żydowskiej sobota to święty dzień, czyli odpowiednik naszej niedzieli. W krajach zachodnich sobota powszechnie uważana jest za najważniejszy dzień weekendu, idealny do dobrej zabawy. W klubach, kinach, pubach, restauracjach, na domówkach, w parku czy na stadionach jest wyjątkowo tłoczno, bowiem ludzie korzystają z życia, bawią się i zapominają o pracy oraz codziennych obowiązkach. Na potwierdzenie tego można przywołać wiele programów rozrywkowych czy filmów, jak choćby słynna „Gorączka Sobotniej Nocy”. W sobotę odbywa się również finał Eurowizji.

Sobota, podobnie jak niedziela, to dzień, w którym rozgrywane są zawody sportowe - od ligowych spotkań piłkarskich, koszykówki, piłki ręcznej po wyścigi, gale boksu czy MMA.

Sobota jest dniem wyborów w Australii oraz jedynym w Nowej Zelandii, kiedy można przeprowadzić głosowanie.

Dawniej w Szwecji sobota była jedynym dniem tygodnia, w którym dzieci mogły jeść słodycze. Ten pomysł został wprowadzony w celu ograniczenia próchnicy zębów.

Dawny przesąd kupiecki mówi o tym, by w sobotę nie otwierać nowego sklepu. Ten dzień dla handlu, podobnie jak środa, uważany jest za pechowy. Kto liczy na zyski, lepiej niech zaplanuje otwarcie na inny dzień.


Karty z sobotniej historii

- 12 października 1492 Krzysztof Kolumb dotarł do Indii Zachodnich (Antyli) u wybrzeży Ameryki. Sobota jest więc dniem, w którym oficjalnie odkryto Amerykę.

- 31 października 1517 roku Marcin Luter przybił w przedsionku kościoła zamkowego w Wittenberdze słynne 95 tez, które stały się początkiem Reformacji. Więcej o tym można przeczytać w artykule na temat Dnia Reformacji w Niemczech.

- 8 marca 1817 założono Nowojorską Giełdę Papierów Wartościowych. Największa giełda świata założona została jako New York Stock & Exchange Board. Tam dzieją się najważniejsze wydarzenia związane z pieniędzmi.

- od 2 czerwca do 10 czerwca 1979 roku odbyła się I pielgrzymka Jana Pawła II do Polski. Papież wylądował w sobotę na lotnisku Okęcie, witały go tłumy. Tego samego dnia padły historyczne słowa: „Wołam, ja, syn polskiej ziemi, a zarazem ja, Jan Paweł II, papież. Wołam z całej głębi tego Tysiąclecia, wołam w przeddzień Święta Zesłania, wołam wraz z wami wszystkimi: Niech zstąpi Duch Twój! Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi. Tej ziemi!”