Sobota

Sobota będzie za 2 dni, 23 listopada 2024 r.

Pochodzenie nazw dni tygodnia na całym świecie można najprościej zakwalifikować do dwóch grup: od liczb porządkowych lub od boga-opiekuna. W przypadku Polski i wielu innych krajów sobota jest jednak wyjątkiem, związana jest bowiem ze szabatem.

Polskie nazwy dni tygodnia pochodzą od liczb porządkowych, ale sobota (i niedziela) stanowi wyjątek i jest związana właśnie ze słowem szabat. Podobnie jest w wielu innych językach europejskich. Przykłady to hiszpańskie „sábado”, włoskie „sabato”, czeskie „sobota”, serbskie i chorwackie „subota”, w Niemczech, Austrii, Liechtensteinie i niemieckojęzycznej części Szwajcarii sobota to „Samstag”. W języku niemieckim można też spotkać się z nazwą „Sonnabend”, która ma swoje źródło w czasach przedchrześcijańskich. Nawiązuje ona do germańskiej rachuby czasu, w której doba zaczynała się od wieczora. Oznacza dosłownie „Słońce", czyli „Dzień przed niedzielą". „Sonnabend” jest powszechnie stosowany w północnych i wschodnich Niemczech.

Słowo szabat pochodzi od wyrazów „šabbat” i „šabbaton” mających źródła w czasowniku „šbt” – „skończyć, ustępować, zakończyć”. W religii żydowskiej szabat ma związek z biblijną opowieścią o stworzeniu świata – ostatniego dnia tygodnia Bóg odpoczywał po swoim dziele. W tradycji biblijnej – chrześcijańskiej i żydowskiej sobota jest właśnie siódmym, ostatnim dniem tygodnia. Inaczej niż w przypadku wielu państw, które stosują normę ISO-8601, określającą sobotę jako szósty dzień tygodnia. Ortodoksyjni wyznawcy judaizmu w święty dla siebie dzień powstrzymują się od pracy.

Rzymianie sobotę połączyli z bogiem Saturnem, który zgodnie z teorią Wettiusza Walensa opiekował się tym dniem. „Saturni dies” („dzień Saturna") jest obecne również w języku holenderskim („zaterdag”) i angielskim („Saturday”). Rzymska nazwa zapożyczona została bezpośrednio przez ludy zachodnioniemieckie, ponieważ żaden z germańskich bogów nie był uważany za odpowiednika rzymskiego boga Saturna.

W astrologii i filozofii chińskiej, na której bazuje też Japonia czy Korea, sobota oznacza „dzień Ziemi”. Ma to jednak również związek z Saturnem, bowiem ta planeta w Azji powiązana jest z Ziemią.

W krajach skandynawskich sobota to „lördag”, „lordag” lub „laur dag”. Słowo wywodzi się od starego słowa „laugr” / „laug”, co oznacza łaźnię. Historia nazwy jest związana z nieustraszonymi Wikingami i ich praktykami, czyli zażywania kąpieli właśnie w sobotę. Dla nich woda miała ogromne znaczenie – dzięki niej mogli nie tylko utrzymać higienę, ale i odkrywać nowe lądy, przeżyć surowe zimy, czy rozwijać handel. Fińskie i estońskie nazwy, odpowiednio „lauantai” i „laupäev” , mają taką sama etymologię.

We Wschodnim Kościele Prawosławnym w soboty upamiętnia się Theotokos (Matka Boga) i Wszystkich Świętych. W ten dzień powszechne są modlitwy za zmarłych, na pamiątkę, że w sobotę Jezus leżał martwy w grobowcu.