Niedziela

Jutro, 22 grudnia 2024, będzie niedziela

Niedziela to dzień, który ma za sobą długą historię i jest różnie postrzegany przez konkretne państwa. Analizując jego etymologię, trudno dojść do jednoznacznych wniosków. Wiążę się ona bowiem z różnymi językami, religiami oraz okresami historii.

W języku polskim oraz w innych językach słowiańskich nazewnictwo dni tygodnia wzięło się z chrześcijaństwa. Twórcą nazw jest św. Metody. Słowo niedziela odnosi się do obowiązku powstrzymania się od pracy i ma źródło w prasłowiańskim „ne dělatĭ” – „nie działać, nie pracować”. Oznacza więc dzień odpoczynku. W innych językach słowiańskich słowo ma bardzo podobne znaczenie - „bez pracy", w tym w bułgarskim: „hеделя”, białoruskim: „hядзеля”, chorwackim: „nedjelja”, czeskim: „neděle” serbskim i słoweńskim: „nedelja”, ukraińskim: „hедiля”. Wyjątkiem jest język rosyjski, gdzie niedziela to „bоскресенье”, czyli „zmartwychwstanie".

Nazwy dni tygodnia, w tym niedzieli, wywodzą się z astrologii hellenistycznej, gdzie siedem planet przypisanych zostało do konkretnych dni. Były to: Saturn, Jowisz, Mars, Słońce, Wenus, Merkury i Księżyc. Nasi przodkowie połączyli niedzielę z kultem Słońca, co ma swoje odbicie w wielu językach. Przykładem są nazwy tego dnia w języku łacińskim („dies Solis”) niemieckim („Sonntag”) i angielskim („Sunday”), które dosłownie oznaczają „dzień Słońca”. Słynny filozof Hieronim ze Strydonu bardzo trafnie wyjaśnił, dlaczego te pogańskie zwyczaje przyjęły się w religii chrześcijańskiej i zostały zaakceptowane bez większych problemów. „Dzień Pański” może być nazywany „dniem Słońca”, ponieważ symbolizuje on fakt, że zajaśniało światło świata, ukazało się słońce sprawiedliwości, którego blask przynosi zbawienie. W tym przypadku światłość symbolizuje Chrystusa. W językach romańskich niedziela oznacza „dzień Pański”. Przykładem są tu hiszpańskie „domingo” oraz francuskie „dimanche”. Po grecku „κυριακή” to „Pan”.

Zgodnie z Międzynarodową Organizacją Normalizacyjną ISO 8601 niedziela jest siódmym i ostatnim dniem tygodnia. Do tej organizacji należy Polska oraz większość państw na świecie, zasada jest więc powszechnie stosowana na całym świecie. Wyjątki stanowi Izrael i niektóre kraje muzułmańskie, gdzie niedziela jest pierwszym dniem roboczym.

Kolejne dni

Ciekawostki

Dla chrześcijan niedziela to dzień Zmartwychwstania. Przez pierwsze trzysta lat istnienia chrześcijaństwa miała wyjątkową rangę, była bowiem pierwszym i głównym jego świętem. W niedzielę gromadziły się pierwsze gminy chrześcijańskie na nabożeństwa oraz łamanie chleba. Znaczenie niedzieli, w którym ludzie udają się do kościoła i dziękują Bogu za łaski, jest takie same również dzisiaj. Niedzielę, jako dzień wolny od pracy i święto chrześcijańskie oficjalnie ustanowił w 321 roku n.e. cesarz Konstantyn.

W wielu krajach w niedzielę zamknięte są urzędy, banki, instytucje państwowe czy firmy. Tak jest m. in. w Polsce, USA, Kanadzie, Niemczech. Wiele państw ogranicza również handel, pozamykane są więc markety i galerie handlowe. Skoro większość ludzi ma wolne, jest to dobra okazja, by przyciągnąć ich np. na wybory. Tak jest choćby w Polsce, Szwecji, Francji, Niemczech i Belgii.

Niedziela to dobry dzień dla sportu - praktycznie w każdych mocnych rozgrywkach ligowych odbywają się mecze piłkarskie, koszykówki, siatkówki czy piłki ręcznej. Można tu wymienić tylko te najpopularniejsze rozgrywki, jak NBA, NHL, MLB, Premier League, Serie A, Primera Division czy Ekstraklasa. Także wyścigi prestiżowej Formuły 1 rozgrywane są w niedziele. Super Bowl, czyli finałowy pojedynek Ligi Futbolu Amerykańskiego NFL, znany jest jako Super Bowl Sunday. Za oceanem ma on taką rangę, jak w Europie finał piłkarskiej Ligi Mistrzów.


Kartki z niedzielnej historii
- Niedziela Palmowa. Triumfalny Wjazd Jezusa do Jerozolimy opisali wszyscy Ewangeliści. Ludzie, którzy wyszli na spotkanie, rzucali pod nogi płaszcze i gałązki wykrzykując „Hosanna! Błogosławiony Ten, który przychodzi w imię Pańskie. Błogosławione królestwo ojca naszego Dawida, które przychodzi. Hosanna na wysokościach!„. Od 1986 roku zgodnie z wolą papieża Jana Pawła II, w Niedzielę Palmową obchodzony jest Światowy Dzień Młodzieży
- Zmartwychwstanie. Z punktu widzenia chrześcijan, zmartwychwstanie to najważniejsze wydarzenie w historii ludzkości. Jezus Chrystus powstał ze zmarłych trzeciego dnia po ukrzyżowaniu
- Zatonięcie Titanica. W nocy z 14 na 15 kwietnia 1912 roku, podczas swojego pierwszego rejsu na trasie Southampton-Cherbourg-Queenstown-Nowy Jork, zatonął Titanic. Okręt, uznawany za cud techniki otarł się o górę lodową i zabrał ze sobą na dno morza około 1500 osób
- 11 lipca 1943 roku był kulminacyjnym dniem masowej eksterminacji Polaków na Wołyniu dokonanej przez Ukraińców: Nacjonalistów Stepana Bandery, Ukraińskiej Powstańczej Armii oraz ludności cywilnej. Tego dnia zaatakowano w 99 miejscowościach, głównie w powiatach włodzimierskim i horochowskim. Na dzień rozpoczęcia akcji wybrano niedzielę, by móc zaskoczyć jak największą liczbę Polaków w kościołach. Dzień ten znany jest jako Krwawa niedziela na Wołyniu
- 3 grudnia 1967 roku miała miejsce pierwsza na świecie udana transplantacja serca. Tego wyczynu dokonał zespół chirurga Christiaana Barnarda, biorcą był Louis Washkansky