Do najbliższych obchodów Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy zostały 72 dni, czyli 2 miesiące i 11 dni.
W 2025 roku Zaśnięcie Przenajświętszej Bogurodzicy przypada na 28 sierpnia (czwartek).
Wyznawcy prawosławia i katolicy zazwyczaj obchodzą święta dotyczące tych samych wydarzeń, jak choćby Boże Narodzenie, Wielkanoc czy Wniebowstąpienie Pańskie, a różnice widać przede wszystkim w tradycjach. W przypadku Zaśnięcia Najświętszej Bogurodzicy, które w Kościele zachodnim nazywa się Wniebowzięciem Najświętszej Maryi Panny, sprawa dotyczy odmiennej interpretacji tego cudu.
Zaśnięcie Najświętszej Bogurodzicy
Po wniebowstąpieniu Jezusa Chrystusa i zesłaniu Ducha Świętego apostołowie zyskali charyzmaty i rozeszli się w różne części świata, by głosić słowo Boże. Maryja, Królowa wszystkich kobiet, również podróżowała, ale najwięcej czasu przebywała w Jerozolimie na Górze Synaj. Tam w ostatnich dniach życia Matce Bożej ukazał się Archanioł Gabriel, który przygotowywał ją na śmierć i spotkanie ze swoim synem. Ostatnią wolą Bogurodzicy było pochowanie obok rodziców oraz męża św. Józefa, pragnęła także zobaczyć uczniów Chrystusa. Zgodnie z tradycją w cudowny sposób znaleźli się oni przy jej łożu i byli świadkami spotkania Bogurodzicy z Jezusem i aniołami. Po wszystkim jej ciało zaniesiono do rodzinnego grobowca u podnóża Góry Oliwnej. Po trzech dniach od spoczynku apostołowie otworzyli grób, w którym nie było już ciała. Zasmuconemu Tomaszowi, który nie zdążył przyjść na pożegnanie, Matka Boża zesłała z nieba pas od swojej szaty. Dla wszystkich był to dowód, że została ona wskrzeszona i wzięta do nieba.
W interpretacji tego cudownego wydarzenia pojawia się różnica pomiędzy chrześcijanami z zachodu i wschodu. Kościół prawosławny nie nazywa odejścia Bogurodzicy z tego świata śmiercią, lecz zaśnięciem. Ma to swoje odzwierciedlenie w naukach Cerkwi, gdzie o wierzącym nie mówi się że umarł, tylko udaje się na „spoczynek” lub „zasypia”, ponieważ śmierć jest tylko chwilą, po której każdy człowiek wstaje. Katolicy natomiast nie rozstrzygnęli, czy Maryja umarła i została wzięta do nieba po śmierci i wskrzeszeniu, czy też przeszła do wiecznej chwały nigdy nie umierając. Ortodoksyjni chrześcijanie widzą to inaczej - w Cerkwi świętuje się: śmierć-zaśnięcie Matki Bożej, jej zmartwychwstanie i na końcu wniebowzięcie.
Historia i znaczenie
Zaśnięcie Najświętszej Bogurodzicy lub Uspienije Preswiatoj Bohorodicy to ostatnie w prawosławnym roku liturgicznym święto. Wchodzi w skład „wielkiej dwunastki” świąt w obrządku bizantyjskim. Zostało ustanowione w V wieku n.e. przez cesarza Maurycjusza, choć prawdopodobnie lokalnie było obchodzone znacznie wcześniej. Niektórzy chrześcijanie mieli jednak różne opinie na temat śmierci Maryi, wierzyli na przykład, że zginęła śmiercią męczeńską. Cesarz, powołując oficjalne święto, jednocześnie nakazał wzniesienie kościoła nad Grobem Matki Bożej w Jerozolimie w Dolinie Jozafata.
Święto ma ważne przesłanie, które naucza wiernych obrządku bizantyjskiego, że śmierć chrześcijańska to jedynie przejście z ziemi do nieba, a nie koniec istnienia.
Zwyczaje
Uspienije Preswiatoj Bohorodicy poprzedza piętnastodniowy surowy post, nazywany Uspienskim. Nie można wtedy spożywać potraw mięsnych, nabiału i jajek, dopuszcza się za to spożywanie ryb. Samo święto zawiera także jeden dzień przedświąteczny i osiem dni poświątecznych. Z tego też powodu cały miesiąc, czyli sierpień, jest w Cerkwi miesiącem kultu maryjnego.
Tradycyjnie przed wielkimi świętami ma miejsce całonocne czuwanie, które łączy w sobie wieczernię i nabożeństwo pierwszej godziny. Odprawiana jest wtedy litija, podczas której kapłan błogosławi pszenicę, wino, olej i pięć chlebów, które zostają następnie rozdane uczestnikom nabożeństwa. Jednym z istotnych zwyczajów tego jest procesja, w której wierni przy donośnych dźwiękach dzwonu trzykrotnie przechodzą dookoła cerkwi. Następnie ma miejsce obrzęd błogosławieństwa ewangeliarzem oraz pokropienia uczestników nabożeństwa wodą.
Ważnym elementem obchodów święta upamiętniającego zaśnięcie Matki Bożej podczas głównych liturgii jest poświęcenie bukietów z tegorocznych zbóż, ziół i kwiatów, które wierni przynoszą do świątyni. Podczas święcenia celebrans odmawia modlitwę, dzięki której rośliny będą chronić ich właścicieli, a kolejne plony będą obfite. Według tradycji ludowej trzeba tylko użyć konsekrowane ziarna do pierwszych zasiewów w następnym roku. Wiązanki kwiatów wkłada się natomiast pod głowy zmarłych członków rodziny.
Trzy dni po święcie Uspienije Preswiatoj Bohorodicy odprawia się obrzęd Pogrzebania Matki Bożej (Czin Pogriebienija Bożej Matieri). Dokonuje się tego przed płaszczenicą z wizerunkiem Marii, symbolizującą jej grób.
W Polsce to święto jest uroczyście obchodzone przy Cerkwi Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Dubinach, a także Bielsku Podlaskim, Czyżach, Kleszczelach, Starosielcach, Zabłudowie i żeńskim monasterze w Wojnowie.