Do najbliższych obchodów Dnia Kanady zostały 163 dni, czyli 5 miesięcy i 12 dni.

W 2021 roku Dzień Kanady przypada na 1 lipca (czwartek).

Dzień Kanady (ang. Canada Day, fr. Fête du Canada) to święto państwowe, które upamiętnia powstanie Konfederacji Kanady 1 lipca 1867 roku. Wtedy bowiem doszło do historycznego zjednoczenia kanadyjskich kolonii i początku nowego, wspólnego państwa. Jak powstał ten piękny kraj? Jak dawniej świętowano to wydarzenie? O tym w tekście.

Dzień Kanady często nazywany jest „urodzinami Kanady” jednak termin „urodziny" jest uproszczeniem, ponieważ święto to odnosi się do rocznicy jednego ważnego kroku milowego na drodze do pełnej niepodległości kraju. Pierwsi ludzie na malowniczym terytorium Kraju Klonowego Liścia osiedlali się już około 12 tysięcy lat temu. Dzień Kanady upamiętnia jednak wydarzenia z 1 lipca 1867 roku, czyli powstanie Konfederacji Kanady.


Jak powstała Konfederacja Kanady?

Konfederacja Kanady oznacza akt prawny, który połączył cztery kolonię brytyjskie w Ameryce Północnej (Ontario, Quebec, Nowy Brunszwik i Nowa Szkocja) tworząc Dominium Kanady lub po prostu Kanadę.

Kluczowe negocjacje pomiędzy przedstawicielami kolonii miały miejsce na konferencji w Charlottetown na Wyspie Księcia Edwarda. Gdy politycy kanadyjscy dowiedzieli się, że trzy morskie kolonie – Nowa Szkocja, Nowy Brunszwik i Wyspa Księcia Edwarda rozważają powołanie unii trzech kolonii, zaproponowali swój udział w konferencji. Obrady historycznej konferencji rozpoczęły się 1 września. Początkowo negocjowały jedynie prowincje atlantyckie, ale przedstawiciele Kanady szybko włączyli się do rozmów. Efektem był projekt zjednoczenia wszystkich prowincji w kształcie federacji, pozostawiającej jej członkom dużą autonomię. Pomysł nabrał realnych kształtów dzięki przedstawicielom Kanady: George-Étienne Cartier i John Macdonald zajęli się kwestiami politycznymi, Alexander Galt zaproponował kwestie budżetowe, natomiast George Brown zadbał o kształt oraz relacje pomiędzy rządami prowincjonalnymi i federalnym. To właśnie osoby, które w dużej mierze odpowiadają za ogólny plan Konfederacji Kanady.

Miesiąc później odbyła się konferencja w mieście Quebec. Tam ostatecznie potwierdzono wszelkie plany, a wynikiem obrad była Rezolucja Quebekańska nazywana również Rezolucją 72 postulatów. Dokument ten był podstawą negocjacji pomiędzy przedstawicielami Kanady a prawodawcami brytyjskimi. Ich miejscem była konferencja londyńska (grudzień 1866 roku - marzec 1867 roku). Negocjacje zakończyły się sukcesem - Konfederację zawarto w 1867 roku, a jej finalizacją była Ustawa o Ameryce Brytyjskiej uchwalona przez Parlament Brytyjski i podpisana przez królową Wiktorię.

Uczestnicy tych spotkań nazywani są dziś Ojcami Konfederacji. Z czasem do Konfederacji przystąpiły pozostałe kolonie, tworząc kolejne prowincje. Kanada na przestrzeni lat stopniowo zyskiwała coraz większą niezależność, a krokiem milowym był Statut Westminsterski w 1931 roku, który uznał równość Wielkiej Brytanii i Kanady oraz zniósł zasadę, iż akty prawne stanowione przez władze muszą być zgodne z prawem brytyjskim. Ponad 50 lat później wraz z uchwaleniem ustawy konstytucyjnej z 1982 roku Kanada stała się całkowicie niezależna. Warto nieco przybliżyć temat konstytucji, bowiem jednym z powodów zmian nazwy święta z Dnia Dominium (Dominion Day) na Dzień Kanady było przyjęcie Konstytucji Kanady.



Konstytucja Kanady – krok milowy do pełnej niezależności

Konstytucja Kanady uchwalona została przez Parlament Kanady 25 marca 1982 i proklamowana przez królową Elżbietę II 17 kwietnia. Stanowi ona pełną suwerenność kraju spod znaku klonowego liścia. Jednym z najważniejszych elementów tego dokumentu jest Kanadyjska Karta Praw i Swobód. Gwarantuje ona 34 podstawowe prawa obywatelskie, w tym wolność słowa, wolność religijną, wolność nauczania języków mniejszości kulturowych i tolerancję kulturową.

Konstytucja zawiera Ustawę o Ameryce Brytyjskiej z 1867 roku, uchwaloną i przechowywaną do 1981 roku w Parlamencie Brytyjskim, wszystkie późniejsze poprawki oraz całkowicie nowe przepisy. Konstytucja gwarantuje także prawa rdzennych ludów Kanady oraz definiuje zakres kompetencji prowincji i terytoriów. Żeby wprowadzić poprawki, potrzebna jest zgoda minimum siedmiu prowincji, posiadających łącznie co najmniej 50% całkowitej populacji Kanady.

Warto przybliżyć nieco „kulisy" uchwalania konstytucji. Została ona bowiem przyjęta bez zgody Quebecu. Uzgodnienia co do repatriacji Konstytucji z 1867 roku i ogłoszenia niepodległości 4 listopada 1981 roku miały miejsce w nocy, podczas spotkania premiera rządu federalnego oraz premierów wszystkich prowincji założycielskich Kanady oprócz Quebecu. Ta prowincja do dziś uważa to za zamach stanu, a całe wydarzenie nazywa „Nocą długich noży”, podczas gdy reszta kraju używa określenia „spotkanie kuchenne". Próba weta ze strony Quebecu została odrzucona, dlatego władze prowincji nigdy nie podpisały Konstytucji Kanady. Nie przeszkadza jednak prowincji korzystać z jej zapisów. Do dziś dochodzi jednak do wielu tarć między Quebekiem a resztą Kraju Klonowego Liścia i jest jedną z podstaw roszczeń separatyzmu quebeckiego.


Historia Dnia Dominium oraz Dnia Kanady

Pierwsze obchody święta datuje się na ten sam dzień, w którym ustalono Konfederację. W kościele katedralnym św. Jakuba w Toronto rozbrzmiały wówczas uroczyste dzwony, a całe miasto świętowało puszczając fajerwerki, tańcząc przy muzyce oraz oglądając parady wojskowe. Rok później gubernator generalny Wicehrabia Monck wydał królewską proklamację, prosząc Kanadyjczyków o świętowanie rocznicy Konfederacji. Święto ustawowo ustalone zostało jednak 15 maja 1879 roku jako Dzień Dominium. Początkowo obchody organizowane były przez lokalne społeczności, a gubernator generalny urządzał przyjęcia w Rideau Hall (oficjalna rezydencja Ottawy, zarówno kanadyjskiego monarchy, jak i jego przedstawiciela, gubernatora generalnego Kanady).

W 1946 roku Philéas Côté, poseł z Izby Gmin w Quebecu, przedstawił projekt zmiany nazwy z Dominion Day na Canada Day. Ustawa została jednak odrzucona przez Senat. Począwszy od 1958 roku kanadyjski rząd zaczął angażować się w obchody święta. W tym samym roku premier John Diefenbaker poprosił sekretarza stanu Ellen Fairclough o zorganizowanie odpowiednich wydarzeń o budżecie 14 000 $ oraz zaprosił władze do udziału w obchodach. W późniejszych latach impreza pokrywała się z ceremonią Trooping the Color na Parliament Hill (Wzgórze Parlamentarne) oraz koncertami i pokazami sztucznych ogni. Kiedy Fairclough została ministrem ds. obywatelstwa i imigracji wydarzenie zostało spolaryzowane wśród grup ludowych i etnicznych, oraz stało się bardziej zorientowane na rodzinę.

Kamieniem milowym w świadomości Kanadyjczyków jednego, niezależnego kraju było Stulecie Kanady w 1967 roku. Uroczystości odbywały się przez cały rok, ale zakończyły się w Dniu Dominium. Tym samym święto to zyskało większą popularność. Pojawiły się m. in. koncerty wielokulturowe w Ottawie, nazywane Festiwalem Kanady. Po 1980 roku rząd zaczął promować świętowanie Dnia Dominium poza stolicą kraju, udzielając dotacji i pomocy miastom w całym kraju, aby pomóc finansować lokalne działania. 27 października 1982 roku przemianowano Dominium Day na Canada Day. Pierwotna nazwa z różnych względów budziła wątpliwości i nie wszystkim się podobała. Nowa szybko została zaakceptowana przez Kanadyjczyków, choć nie brakowało grupki niezadowolonych obywateli, którzy próbowali powrócić do starej. Na razie jednak bezskutecznie.


Canada Day współcześnie

Najważniejsza impreza z okazji Dnia Kanady ma miejsce w stolicy Ottawie, gdzie na Wzgórzu Parlamentarnym odbywa się uroczysty koncert transmitowany w telewizji oraz najróżniejsze eventy kulturalne. Na imprezie pojawiają się politycy kanadyjscy, w tym Gubernator Kanady, ministrowie a także przedstawiciele Monarchii Kanady. Obecnie jest nim Królowa Elżbieta II (Kanada i Wielka Brytania mają jednego władcę). W zastępstwie monarchy Zjednoczonego Królestwa w obchodach święta biorą udział inni członkowie Rodziny Królewskiej.

Impreza w Ottawie przyciąga tysiące obywateli Kraju Klonowego Liścia, podobnie jest w wielu innych kanadyjskich miastach takich jak Toronto, Calgary, Edmonton, Vancouver czy Winnipeg. Warto wspomnieć o spektakularnej akcji w tym ostatnim mieście, gdzie podczas obchodów Canada Day ponad 3,5 tysiąca osób ustawiło się w taki sposób, by utworzyć gigantyczny symbol Kanady – liść klonu.

Władze samorządowe organizują szereg imprez na placach miejskich, w parkach, muzeach, bibliotekach, ogrodach zoologicznych czy galeriach sztuki. Popularne wydarzenia to koncerty, festiwale, parady, pokazy sztucznych ogni, fajerwerków, pokazy lotnicze czy parady. Lista eventów jest długa, każde miasto szykuje bowiem ciekawe atrakcje zarówno dla najmłodszych Kanadyjczyków, jak i dorosłych. Od 1987 roku do 2017 roku w ramach święta organizowany był konkurs Canada Day Challenge. Brały w nim udział dzieci w wieku od 8 do 18 lat, a zasady polegały na wyrażeniu swojej kreatywności poprzez sztukę na temat tego, co znaczy dla nich kraj.

1 lipca jest dniem wolnym od pracy, większość instytucji jest wtedy nieczynna. Dla wielu Kanadyjczyków święto jest okazją, by zaprosić znajomych i rodzinę na uroczysty obiad albo grilla. Podobnie jak w Polsce podczas świat państwowych, na ulicach czy przed domami wiszą flagi narodowe.

W Dniu Kanady często nadaje się obywatelstwo nowym obywatelom Kanady.

Canada Day obchodzone jest również na emigracji: Coroczna uroczystość odbywa się m. in. w Hongkongu (na ulicy Lan Kwai Fong), w Meksyku (w miejscowości Chapala w Royal Canadian Legion oraz w kanadyjskim klubie w Ajijic) oraz w Chinach (na plaży Bund obok Kanadyjskiej Izby Handlowej w Szanghaju).

Podsumowując, podczas Canada Day wydarzenia rodzinne wypełnione są muzyką, tańcem i sztuką. które koncentrują się na różnorodności, kulturze oraz historii tego kraju i konkretnej prowincji.