Dzień Matki we Francji 2023

Dzień Matki we Francji, czyli Fete des Meres narodził się jeszcze w czasach Napoleona, ale na dobre przyjął się dopiero po I wojnie światowej. Trochę pomogli w tym amerykańscy żołnierze, ale i francuski rząd z determinacją dążył do uchwalenia święta, co z kolei wywoływało sprzeciw u samych kobiet. Dlaczego? O tym m. in. w tekście.


Początki święta na świecie i we Francji

Kult matki wyznawano już w czasach starożytnych, zresztą całkiem niedaleko Francji, w Cesarstwie Rzymskim, a także w starożytnej Grecji. W tych miejscach oddawano hołd boginiom, które były symbolami płodności i urodzaju. Gdy jednak nastało chrześcijaństwo i zabroniono wyznawania kultu innych bogów, o oficjalnym święcie zapomniano. Państwem, w którym się po wieloletniej przerwie odrodziło, to kolejni „sąsiedzi" Francuzów, czyli Anglicy. W XVII wieku obchodzono tam „Mothering Sunday” – w tym dniu w kościołach odprawiano nabożeństwa, a matkom wręczano kwiaty i słodycze. Pierwszy Dzień Matki we współcześnie znanej formie obchodzono natomiast w 1908 roku w Stanach Zjednoczonych dzięki inicjatywie Anny Marie Jarvis. Zorganizowała ona uroczystość na cześć swojej matki w Metodystycznym Kościele św. Andrzeja w Grafton w Zachodniej Wirginii.

Z czasem ten amerykański Dzień Matki stał się popularny na całym świecie, także we Francji. Duża w tym zasługa żołnierzy amerykańskich, którzy stacjonowali w tym kraju podczas I i II wojny światowej. Francuzi jednak już wcześniej próbowali wprowadzić podobne święto. Pierwsze pomysły pojawiły się za czasów panowania Napoleona, miał to być jeden ze sposobów na poprawienie niskiego wskaźnika urodzeń. Brakowało jednak konkretów i działań w tym kierunku, więc oficjalne zalążki tego święta pojawiły się dopiero pod koniec XIX wieku. W latach 1896 i 1904 podjęto próby stworzenia narodowej uroczystości dla matek dużych rodzin. W 1906 roku dziesięć kobiet, które miały dziewięcioro dzieci, otrzymało nagrodę. Prosper Roche, założyciel Braterskiego Związku Zasłużonych Ojców Rodziny Artasa, w miasteczku Artas w departamencie Isere, postanowił nagrodzić zasłużone matki specjalnym dyplomem. Dlatego też to miasto uważa się za kolebkę francuskiego Dnia Matki, a same dyplomy można dziś podziwiać w muzeum. Warto zauważyć, że było to dwa lata wcześniej niż pierwszy Mother’s Day w Stanach Zjednoczonych, jednak nie przerodziło się to w większe i stałe wydarzenie.


Uchwalenie święta

W 1918 roku w Lyonie zorganizowano Dzień Matki na cześć kobiet, które straciły swoich synów i mężów w czasie I wojny światowej. Przyczynili się do tego żołnierze ze Stanów Zjednoczonych, którzy walczyli we Francji. Wysłali oni tyle listów do swojego kraju na Dzień Matki, że stworzono w tym celu specjalną kartkę pocztową. Dla Francuzów przesłanie święta nadal pozostawało to samo – miało zachęcać do macierzyństwa, by zmniejszyć niż demograficzny. Dwa lata później opracowano koncepcję święta matek wielodzietnych, od tego czasu przyznaje się im medale. W 1929 roku francuski rząd sformalizował święto w ramach prospołecznej polityki promowanej przez Republikę oraz doceniania i zachęcania do macierzyństwa. W 1941 roku z inicjatywy Philippe'a Pétaina, wojenny rząd Vichy wykorzystał uroczystość na poparcie swojej polityki, postanowiono jednak uhonorować wszystkie matki, nawet te z mniejszymi rodzinami. Marszałek Petain zwrócił się w radio w emocjonalnym wystąpieniu do francuskich kobiet: podziękował im za trud jak i wkład w wychowywanie silnych kobiet i mężczyzn, nauczanie ich dyscypliny, szacunku. Nazwał matki inspiracją chrześcijańskiej cywilizacji. W 1943 roku rząd Vichy wydał broszurę „Mother's Day Guide", czyli „Przewodnik z okazji Dnia Matki". To pokazuje, że francuski rząd bardzo poważnie traktował ideę święta, było to jednak dość kontrowersyjne. Po pierwsze zostało wprowadzone w życie przez reżim w Vichy, a po drugie wiele kobiet uważało, że sprowadzenie ich roli do gotowania i rodzenia dzieci to przesada. Przecież podczas wojny kobiety pracowały w fabrykach i zastępowały mężczyzn, którzy byli na froncie.

Pod koniec wojny generał Charles De Gaulle przyznał kobietom prawo do głosowania, a 24 maja 1950 roku uchwalono ustawę odnośnie święta. Przypada ono w ostatnią niedzielę maja, z wyjątkiem gdy data ta zbiega się z datą Pięćdziesiątnicy, wtedy Fete des Meres przeniesione zostaje na pierwszą niedzielę czerwca.


Fete des Meres współcześnie

Wraz z upływem lat pierwotna idea uhonorowania rodzicielek i zachęcenia kobiet do macierzyństwa nieco się skomercjalizowała i zmieniła. Chodzi o to, żeby spędzić z mamą wspólne chwile, podziękować jej za lata wychowania i wsparcia. Jedną z najpowszechniejszych tradycji Dnia Matki we Francji jest zapraszanie rodzicielki do restauracji, to dobra okazja by spotkać się całą rodziną. Nie może też zabraknąć wręczania kwiatów oraz prezentów, które nie odbiegają od standardowych propozycji dla kobiet, a więc biżuteria, kosmetyki, książki, ramki ze zdjęciami czy własnoręcznie wykonane przedmioty.

Podobnie jak w Polsce, młodsi przygotowują laurki, w przedszkolach organizowane są przedstawienia dla mam, a starsi przyjeżdżają ze swoimi wnukami. W związku z działalnością placówek edukacyjnych w kontekście Fete des Meres doszło we Francji do nietypowego wydarzenia, o którym było głośno na całym świecie. Jedna ze szkół zrezygnowała bowiem z obchodzenia tego święta ze względu na dyskryminacje części dzieci, które mają dwóch ojców lub są sierotami.