Maslenica 2023

Maslenica to całotygodniowe święto, które w Cerkwi prawosławnej oznacza ostatnie dni przygotowania do Wielkiego Postu. Wierni w tym czasie powinni pogodzić się ze swoimi wrogami, a cały tydzień wypełnia z jednej strony beztroska zabawa, z drugiej refleksja nad nadchodzącym okresem wyciszenia i skromności.

Według historyków Maslenica może być najstarszym zachowanym słowiańskim świętem. Wywodzi się z pogańskiego zwyczaju, który polegał na pojednaniu z bliźnimi w dzień równonocy wiosennej. Święto symbolizowało też pożegnanie zimy i powitanie wiosny. Prasłowianie utożsamiali Maslenicę z córką samego Dziadka Mroza, według nich żyła ona na dalekiej północy i ukrywała się przed ludźmi za śnieżnymi zaspami.

Kościół prawosławny przyjął Maslenicę jako święto religijne, przypadające na siedem tygodni przed Wielkanocą. To tydzień, w którym wierni powinni przede wszystkim pojednać się ze swymi wrogami, wybaczyć innym krzywdy. Przez cały tydzień ludzie odwiedzają się więc w domach, by pogodzić się z bratem, sąsiadem czy teściową i pokornie rozpocząć Wielki Post. Wyznawcy obrządku bizantyjskiego w okresie Maslenicy mogą ostatni raz spożywać jajka, mleko, ser i inne produkty mleczne. Przez cały ten okres zajadają się więc tradycyjnymi blinami, czyli naleśnikami. Słowianie przyrządzają je od setek lat, dawniej miały one uprosić bóstwa o urodzaj pól i dobrobyt. Symbolika tej potrawy wzięła się z podobieństwa do słońca, co również symbolizuje nadejście wiosny. Przez cały tydzień spożywane są one na różny sposób: na słodko, z mięsem, z masłem lub innymi farszami.

Każdy dzień Maslenicy jest wyjątkowy. Poniedziałek to „Powitanie”, Prasłowianie spędzają go bardzo efektywnie. Przyrządzane są bliny, a pierwszy naleśnik powinno oddać się biedakowi, co wyraża hołd dla zmarłych krewnych. Koniecznie trzeba też zjechać z górki na sankach. Szczęśliwiec, który pojedzie najdalej, będzie miał powodzenie w przyszłości. W wielu domach robi się też kolorowe kukły symbolizujące Maslenicę.

Wtorek wśród osób prawosławnych rozpowszechniony jest jako „Gry”. Wypełnia go zabawa w różnej formie, m. in. kulig i wojny na śnieżki. Jak nakazuje tradycja, młodzi powinni zająć się poszukiwaniem partnera, gdyż po Wielkim Poście nadchodzi czas zawierania małżeństw.

Środa to czas przyrządzania obfitych posiłków, stąd nazwa „Łakomstwo”. W tym dniu nikt nie powinien odmawiać sobie przyjemności związanych z jedzeniem i piciem, stąd przy suto zastawionych stołach odbywają się wesołe spotkania w najbliższym gronie.

Następny dzień, czyli „Obszerny czwartek”, to kolejna okazja do hucznej zabawy. Organizowane są biesiady, zawody, parady podczas których noszona jest marzanna.

Piątek to „Wieczór teściowych”, a więc zięciowie zapraszają swoich teściów na poczęstunek, na którym nie może oczywiście zabraknąć blinów.

W sobotę również organizowane są spotkania rodzinne, a dzień nazywany jest „Przyjęciem szwagierek”. To sygnał dla panny młodej, że powinna zaprosić do siebie rodzinę pana młodego oraz wręczyć im drobne upominki.

Maslenicę kończy Niedziela Seropustna, która jest ostatnim etapem przygotowania do Wielkiego Postu. W cerkwi ma miejsce obrzęd przebaczania win, stąd też kolejna nazwa używana przez wyznawców obrządku bizantyjskiego: „Niedziela wybaczenia”. W tym dniu odbywa się również pochód karnawałowy, który wieńczy symboliczne spalenie marzanny, symbolu zimy.

Maslenica jest świętem szczególnie popularnym w Rosji i to właśnie tam jest ono kultywowane w przedstawionej powyżej formie. Wśród prawosławnych skupionych w innych państwach także jednak przestrzegane są starodawne zwyczaje. W wielu miejscach Maslenica trwa jednak zazwyczaj symbolicznie jeden dzień.