Wczesnomajowe święto bankowe 2023

Brytyjska majówka (May Day, w Szkocji nazywana też Early May Bank Holiday) to podobnie jak w Polsce, lubiane i długo wyczekiwane święto. W końcu nadchodzą ciepłe dni i przyroda oraz ludzie budzą się do życia. Na jakie atrakcje związane z symbolicznym początkiem lata mogą liczyć mieszkańcy Wielkiej Brytanii?


Zaczęło się od Beltane

Już starożytni Rzymianie oddawali w maju hołd pogańskiej bogini roślinności Florze. Jest to więc miesiąc stworzony do zabawy, dlatego nie dziwi, że na całym świecie organizowane są tzw. majówki, także w Wielkiej Brytanii. Jej pierwowzorem w Zjednoczonym Królestwie jest dawny irlandzki zwyczaj znany jako Beltane. Przodkowie wyspiarzy kojarzyli to z początkiem lata, kiedy wypędzano bydło na pastwiska. Celebracja miała zapewnić ochronę zwierzętom i przynieść owocne plony. Rozniecano rytualne ogniska, a ich płomienie, dym i popiół miały moce ochronne. Spotkaniom towarzyszyły tańce, ucztowano i odwiedzano święte studnie. Modlono się przy nich o zdrowie podczas spaceru słonecznego, który polegał na poruszaniu się ze wschodu na zachód wokół studni, następnie wrzucano ofiarę, zazwyczaj monety. Pierwsza woda pobierana ze studni w Beltane była szczególnie silna, podobnie jak poranna rosa w dniu tego święta. Dziewczyny myły w niej twarze, co miało to uczynić je pięknymi na cały następny rok. Do dziś w niektórych miejscach pielęgnuje się ten zwyczaj i wierzy, że rosa zwiększa atrakcyjność seksualną, utrzymuje młodość i pomaga w schorzeniach skóry.

Obchody tego pogańskiego święta były obecne również w czasach chrześcijańskich, choćby poprzez niektóre obyczaje. Można więc stwierdzić, że majówka na wyspach brytyjskich obchodzona jest od ponad 2000 lat, choć w 1644 roku zakazał jej parlament purytański. Nie na długo jednak, bowiem celebrację przywrócił Karol II w 1660 roku. Jedna z najnamiętniejszych majówek odbyła się 1 maja 1707 roku, w dzień utworzenia Królestwa Wielkiej Brytanii przez Anglię i Szkocję.

Od 1978 roku uroczystości związane z May Day odbywają się w pierwszy poniedziałek maja i jest to dzień wolny od pracy. Wcześniej było to święto tylko w Szkocji.

Zwyczaje

W wielu brytyjskich miastach już 30 kwietnia można zobaczyć udekorowane kwiatami ulice i domy. Zgodnie z dawnymi wierzeniami, duchy roślinności miały dzięki przynieść im szczęście. Na przestrzeni lat majówce towarzyszyły najróżniejsze obyczaje, które są praktykowane do dziś. Oto najpopularniejsze z nich:

- Morris Dance

Brytyjczycy na przywitanie lata a także podczas wielu innych świąt czy uroczystości tańczą Morris Dance, czyli taniec ludowy z XV wieku. Choć ma on długą historię, to niemal zanikł pod koniec XIX wieku. Na szczęście dla mieszkańców Zjednoczonego Królestwa grupa etnomuzykologów i entuzjastów przywróciła go do życia, a dziś trudno wyobrazić sobie wiele brytyjskich imprez bez morrisa. Tancerze przywiązują sobie dzwonki do nóg i przebierają się za określone postacie, w tym za Królową Maja, Wariata czy Lady Marion, czyli kobietę Robin Hooda.

- Maypole

To tradycja datowana na XIV wiek, narodziła się właśnie w Wielkiej Brytanii. Na początku dnia wieśniacy udawali się do najbliższego lasu i ścinali młode drzewo (zwykle wysoka brzoza lub sosna). Następnie pozbawiano je gałęzi, z wyjątkiem góry, bowiem liście na niej symbolizowały nowe życie. Drzewko zajmowało zazwyczaj centralne miejsce w wiosce lub mieście, np. na rynku. Następnie ozdabiano je kwiatami i wstążkami, a w rytualnym tańcu wokół pnia drzewa tańczyły dziewczęta ubrane w tradycyjne stroje. Ten zwyczaj przetrwał do dziś i stanowi jeden z najbardziej charakterystycznych elementów majówki w Zjednoczonym Królestwie. Dziś, tak jak i w dawnych czasach maypole integruje społeczeństwo.

- Jack in the Green

Jack in the Green to postać uważana za ducha lasu, która strzegła ich terytorium. Pojawia się w wielu rodzajach sztuki ludowej, jako wielolistna głowa spoglądająca przez liście. Dawniej Jack i jego zwolennicy tańczyli w mieście i zbierali pieniądze od przechodniów na późniejszą ucztę. Dziś nadal można go spotkać w towarzystwie tradycyjnych tanecznych grup. W związku z tym bohaterem odbywa się barwna procesja, w której ludzie ozdabiają się liśćmi, tak by przypominać rośliny.

Tradycja narodziła się w Anglii w XVIII wieku, początkowo dojarki niosły kubły po mleku udekorowane kwiatami i innymi przedmiotami. Później przez wiele lat była to parada, której prym nadawali kominiarze. Podobnie jak Morris Dance, tradycja przygasła na początku XX wieku, ale i w tym przypadku dobrzy ludzi przywrócili o niej pamięć. Dziś stanowi ważny punkt May Day, szczególnie w takich miastach jak Whitstable (bierze w niej udział sam legendarny Robin Hooda i jego kolejna ukochana Maid Marian), Rochester, Hastings. Londyn, Bristol, Oxford, Ilfracombe.

- Wybór Królowej

Bardzo ważnym punktem obchodów majówki jest wybór Królowej Maja (May Queen), ludzkiego wcielenia bogini Flory. W całym kraju odbywają się uroczyste konkursy, a zwyciężczynią zazwyczaj zostaje młoda dziewczyna w białej sukni, która jest symbolem czystości. Zgodnie z tradycją nie bierze udziału w zabawach ani tańcach, tylko siedzi jak królowa na krześle w kwiatowym stroju i obserwuje swoje „poddane".

Dawniej królową zazwyczaj zostawała najpiękniejsza dziewczyna w wiosce, niekiedy wybierano również Króla Majowego. Królewska para prowadziła wtedy tancerzy z wioski i przewodziła uroczystościom.

W Anglii kiedyś kultywowano też obrzęd, w którym młodzi mężczyźni „podnosili" ładną dziewczynę na krześle wyścielonym kwiatem. Następnie szukała ona swojego wybranka.

Imprezy na majówkę

W szkockim Edynburgu na Calton Hill odbywa się Beltane Fire Festival. To barwna impreza inspirowana starożytnym festiwalem Beltane. na której zgodnie z nazwą króluje ogień: rozpalane jest wielkie ognisko, płoną pochodnie, można zobaczyć efektowne wizualizacje. Wszystkiemu towarzysza występy muzyków, ludzie tańczą morrisa, obecna jest też Królowa Maja ze swoimi poddanymi.

Obby ‘Oss Festival to najprawdopodobniej najstarszy festiwal majowy i z pewnością najoryginalniejszy. Jego tradycja sięga XIV wieku, jednak pierwsza wzmianka pochodzi z 1803 roku. Wydarzenie w nadmorskim miasteczku Padstow w Kornwalii rozpoczyna się o północy, kiedy ludzie gromadzą się i śpiewają przed hotelem Golden Lion Inn. Największą atrakcją są jednak dwie procesje, gdzie prym wiodą ludzie przebrani za konia. Są to „Obby” Osses „Old" i „Blue Ribbon" „Obby" Osses. Zgodnie z tradycją próbują złapać młode dziewczyny i wciągnąć je pod płaszcz. Przynosi to podobno szczęście.

Od 1978 roku w Anglii odbywa się The Mayday Run, czyli zawody motocykli na trasie Londyn-Hastings liczącej 89 km. Tysiące motocykli zmierza drogą A21 do malowniczego nabrzeża Hastings, by wziąć udział w festiwalu Jack i the Green. Rajd jest dość spontanicznym wydarzeniem, bez regulaminów czy specjalnych eventów, jedynie policja zarządza ruchem.

W Oxfordzie ludzie zbierają się pod Wielką Wieżą Magdalen College i śpiewają pieśni. Niektórzy witali dawniej lato skokiem z mostu Magdalen do rzeki Cherwell. W wielu przypadkach kończyło się to jednak dramatem, ponieważ woda pod mostem jest bardzo płytka. Do dziś policjanci musza pilnować, by żaden ze śmiałków nie wspinał się po barierkach i skakał do wody.

Na szkockim Uniwersytecie w St Andrews niektórzy uczniowie zbierają się na plaży i wskakują do Morza Północnego o wschodzie słońca, czasami nago. Towarzyszą im płonące pochodnie.

W całym kraju ponadto odbywa się wiele koncertów i innych imprez. Wielu Anglików, Szkotów, Walijczyków i Irlandczyków traktuje majówkę po prostu jako okazję do wypadu poza miasto czy odpoczynku na świeżym powietrzu.