Do najbliższych obchodów Dnia Pamięci w UK zostało 11 dni.

W 2020 roku Dzień Pamięci w UK przypada na 8 listopada (niedziela).

Dzień Pamięci (Remembrance Day) to międzynarodowe święto na cześć poległych żołnierzy, które w Wielkiej Brytanii obchodzone jest w niedzielę najbliższą 11 listopada. Na wyspach ma ono swoją własną nazwę – Remembrance Sunday.

Święto upamiętnia moment podpisania rozejmu kończącego I wojnę światową, ale jego najważniejszym przesłaniem jest pamięć o ofiarach wszystkich konfliktów wojennych. „Wielka Wojna” przyniosła Wielkiej Brytanii ogromne straty demograficzne, gospodarcze oraz traumę. 11 listopada jest więc znamienną datą, gdyż to właśnie w ten dzień podpisany został rozejm pomiędzy Ententą i Cesarstwem Niemieckim. Można uznać, że I wojna światowa skończyła się w wagonie kolejowym w lesie Compiègne 11 listopada 1918 roku o godzinie 5:12. Zawieszenie broni podpisano o 5:20. Obie strony przystały na propozycje marszałka Focha, by godzinę złożenia podpisów ustalić na 5:00. Rozejm wszedł w życie tego samego dnia o godzinie 11:00 czasu paryskiego. Pierwsza wojna światowa oficjalnie zakończyła się podpisaniem traktatu wersalskiego w dniu 28 czerwca 1919 roku.

Podczas Remembrance Sunday o godzinie 11 cały kraj zatrzymuje sie na moment, by dwoma minutami ciszy uczcić poległych żołnierzy w wojnie. Wszyscy, bez względu na to gdzie przebywają oddają hołd żołnierzom. W dużych miastach początek i koniec dwuminutowej ciszy sygnalizowany jest przez wystrzeliwanie ceremonialnych armat lub dźwięk syren. Oprócz tego przy pomnikach wojennych w Wielkiej Brytanii odbywają się ceremonie składania wieńców - największa przy pomniku nieznanego żołnierza The Cenotaph na ulicy Whitehall w Londynie. Uroczystości organizowane są przez Royal British Legion, czyli Brytyjską Legię Królewską. Symbolem święta są natomiast czerwone maki, dlatego jego alternatywna nazwa to Poppy Day, czyli Dzień Maku. O wszystkim można przeczytać w dalszej części tekstu.


Royal British Legion i czerwone maki

Brytyjska Legia Królewska to organizacja charytatywna zapewniająca wsparcie finansowe, społeczne i emocjonalne weteranom brytyjskich sił zbrojnych. Przewodnim hasłem organizacji jest „Pamiętajmy o zmarłych, nie zapominajmy o żywych” („Remember the dead, don’t forget the living“).

Czerwone maki są zarejestrowanym znakiem towarowym, a jego jedynym zgodnym z prawem użyciem jest zbiórka pieniężna podczas Poppy Appeal. Legion co roku na kilka tygodni przed Niedzielą Pamięci oferuje czerwone maki w zamian za dowolną darowiznę. Zebrane fundusze przeznaczane są na organizację wydarzeń Dnia Pamięci w całym kraju oraz pomoc byłym żołnierzom. Kwiaty wpina się w butonierkę, noszą je wszyscy - weterani, członkowie rodziny królewskiej, celebryci, sportowcy czy dziennikarze. Symbol ten jest chętnie prezentowany m. in. na billboardach, środkach komunikacji miejskiej, w szacie graficznej serwisów internetowych.

Jak to się stało, że czerwone maki stały się nieodłącznym symbolem Remembrance Day? W czasie I wojny światowej najkrwawsze bitwy miały miejsce we Flandrii, zginęło tam najwięcej żołnierzy. Na tamtejszych polach, pełnych krwi i pocisków wyrosło wiele maków, które podobno dodawały żołnierzom otuchy. Jeden z uczestników bitwy pod Ypres - kanadyjski lekarz Johna McCrae na cześć zmarłego przyjaciela Alexisa Helmeraia napisał wiersz „In Flanders Fields” (Na polach Flandrii) . Tekst opowiada o czerwonych makach, które rozkwitły na grobach poległych w bitwie żołnierzy. Po raz pierwszy został opublikowany w magazynie „Punch” 8 grudnia 1915 roku. Johna McCrae nie doczekał końca wojny - zmarł na zapalenie płuc na początku 1918 roku.

Wierszem „In Flanders Fields” zainspirowała się Moina Michael, członkini amerykańskiego YMCA, profesorka i humanistka. „Poppy Lady" złożyła deklarację, że będzie nosić czerwony mak jako symbol pamięci dla tych, którzy walczyli i pomagali na wojnie. Podczas jednej z konferencji pojawiła się z makiem jedwabnym przypiętym do płaszcza i rozdała uczestnikom. Jej kampania przyniosła skutek – w 1921 roku mak jako symbol pamięci dla weteranów wojennych przyjęło The American Legion Auxiliary i The Royal British Legion.

Major George Howson z kolei założył na londyńskim Richmond specjalna manufakturę, w której inwalidzi produkują czerwony symbol święta. Do dziś właśnie tam i tylko tam niepełnosprawni weterani produkują maki.



Historia święta

Tradycja upamiętniania weteranów narodziła się tuż po I wojnie światowej. Początkowo święto to znane było jako Armistice Day czyli Dzień Zawieszenia Broni. Za jego preludium uznaje się wydarzenia z 10 i 11 listopada. Najpierw w Pałacu Buckingham król Jerzy V zorganizował wieczorny „Bankiet na cześć Prezydenta Republiki Francuskiej", a następnego dnia rankiem miały miejsce pierwsze oficjalne wydarzenia z okazji Dnia Zawieszenia Broni. Jerzy V wydał też proklamację w której wezwał wszystkich obywateli Wspólnoty Brytyjskiej o coroczne składanie hołdu poległym poprzez zachowanie 2 minut ciszy każdego 11 listopada. Pierwsze Two Minute Silence in London miał miejsce 11 listopada 1919 roku, zgodnie z doniesieniami Manchester Guardian.

Po II wojnie światowej zmieniono nazwę na Dzień Pamięci (Remembrance Day). Obchody Armistice Day odbywały się zawsze 11 listopada, a nowe święto większość państw członkowskich Wspólnoty Narodów przeniosła na niedzielę najbliższą 11 listopada, czyli Remembrance Sunday. Od 50. rocznicy zakończenia II wojny światowej w 1995 roku ceremonie organizowane są zarówno w Dniu Zawieszenia Broni, jak i w Niedzielę Pamięci.


Główne obchody narodowe

Główne obchody narodowe w Wielkiej Brytanii odbywają się pod pomnikiem nieznanego żołnierza (Cenotaph Monument) przy ulicy Whitehall w Londynie. Położony jest on niedaleko rezydencji brytyjskiego premiera przy Downing Street 10 oraz siedziby Foreign Office. Ten monument autorstwa sir Edwina Lutyena jest symbolicznym grobem wszystkich ofiar wojny. Cenotaf składa się z bryły z wieńcami i napisami „The Glorious Dead” oraz datami „1914-1919” i „1939-1945”. Kopie bądź obiekty podobne do Cenotaph Monument znajdują się także w Southampton, Manchesterze oraz poza granicami UK, m. in. w Hong Kongu i Auckland w Nowej Zelandii.

W ceremonii Remembrance Sunday uczestniczy królowa, politycy, weterani, uroczyste oddziały sił zbrojnych i cywilnych służb mundurowych, takich jak Marynarka Handlowa i Straż Graniczna Jej Królewskiej Mości oraz publiczność. Wydarzenia na Whitehall można śledzić na żywo, jak i przed telewizorem. Ceremonia od 1946 roku jest corocznie transmitowana przez telewizję BBC. Po raz pierwszy pokazano ją w 1937 roku. Remembrance Week to z kolei tygodniowa seria specjalnych programów upamiętniających ceremonię.

Członkowie Brytyjskiej Rodziny Królewskiej przechodzą przez Biuro Spraw Zagranicznych i Wspólnoty w kierunku pomnika i czekają, aż Big Ben wybije godzinę 11:00. Wtedy Oddział Artylerii Konnej Królewskiej na Horse Guards Parade daje sygnał by rozpocząć dwie minuty ciszy. Odgrywany jest hejnał „Last Post" przez Royal Marines – po chwili upamiętnienia trębacze Królewskich Sił Powietrznych grają „The Rouse".

Przychodzi czas na złożenie wieńców - pierwszy tradycyjnie składany jest w imieniu narodu przez królową i starszych członków Rodziny Królewskiej. Następnie przy „Marszu żałobnym Beethovena" wieńce składają kolejni uczestnicy, m. in. premier, inni przywódcy Wspólnoty, przywódcy głównych partii politycznych ze wszystkich części Zjednoczonego Królestwa, Wysocy Komisarze, minister spraw zagranicznych, Naczelny dowódcy British Army, Pierwszy Lord Morza, dowódca Królewskich Sił Powietrznych, czy przedstawiciele marynarki handlowej i Flot Wędkarskich. Zwyczajem jest że pozostali członkowie rodziny królewskiej oglądają ceremonię z balkonu Foreign Office.

Krótką uroczystość religijną w obecności przedstawicieli wszystkich głównych wyznań w Wielkiej Brytanii prowadzi biskup Londynu. Przed rozpoczęciem marszu członkowie rodziny królewskiej i publiczność śpiewają „O God Our Help In Ages Past” oraz hymn narodowy „God Save the Queen”. Po nabożeństwie odbywa się parada weteranów, którzy również salutują i składają wieńce przy pomniku.


W innych miastach

W większości miast, miasteczek i wiosek Wielkiej Brytanii przy pomnikach wojennych odbywają się nabożeństwa, parady w których biorą udział politycy, rządzący, byli żołnierze, członkowie lokalnych sił zbrojnych, organizacji młodzieżowe itp. Uroczystości organizują lokalne oddziały Królewskiej Legi Brytyjskiej.

Największe poza Londynem mają miejsce w stolicach narodów i w regionach Wielkiej Brytanii. Z ważniejszych należy wymienić uroczystości w szkockim National War Memorial oraz na terenie zamku w Edynburgu, walijskim National War Memorial w Cardiff oraz w Memorial of Northern Ireland War Memorial oraz przy Belfast Cenotaph.

Wielka Brytania poniosła ogromne straty podczas I wojny światowej. Brytyjczycy nadając Remembrance Sunday bardzo uroczystą rangę, pokazują, że pamiętają o swoich bohaterach narodowych.