Narodowy Dzień Pamięci Poznańskiego Czerwca 1956 2023

Narodowy Dzień Pamięci Poznańskiego Czerwca 1956 został ustanowiony przez Sejm RP 21 czerwca 2006 roku. Święto upamiętnia strajk generalny z 28 czerwca 1956 roku w Poznaniu. Demonstracja została krwawo stłumiona przez wojsko i milicję. To wydarzenie przeszło do historii pod nazwą „Poznański Czerwiec”.

Pierwsze oficjalne obchody odbyły się w Poznaniu, w 50. rocznicę strajku. W uroczystości wzięło udział pięciu prezydentów: Polski – Lech Kaczyński, Czech – Václav Klaus, Niemiec – Horst Köhler, Słowacji – Ivan Gašparovič i Węgier –László Sólyom. Główną przyczyną strajku były nieprawidłowości w naliczaniu wynagrodzenia, nierealne wskaźniki wzrostu produkcji i wydajności, bardzo złe warunki pracy w zakładach oraz wycofanie przez ówczesnego ministra Przemysłu Maszynowego wcześniejszych decyzji podjętych na korzyść robotników. Protest wybuchł 28 czerwca (tak zwany „czarny czwartek”) w Zakładach Przemysłu Metalowego H. Cegielski Poznań (w latach 1946 – 1956 fabryka nosiła nazwę „Zakłady im. Józefa Stalina Poznań – ZISPO”) i w szybkim czasie przekształcił się w spontaniczny protest mieszkańców Poznania przeciwko władzy. Demonstracja została stłumiona przez oddziały liczące ponad 10 tysięcy żołnierzy z LWP i Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego pod dowództwem generała Stanisława Popławskiego. Walki trwały do 30 czerwca, w wyniku krwawych starć życie straciło 58 osób, zaś około 600 osób zostało rannych.

Symbolem demonstracji była śmierć trzynastoletniego Romka Strzałkowskiego. Poznań w chwili wybuchu strajku został odizolowany od reszty kraju. Po zakończeniu demonstracji rozpoczął się okres aresztowań. Ponad 250 osób zostało uwięzionych, w tym 196 robotników poznańskich zakładów. Poznański Czerwiec miał szczególne znaczenie w przyspieszeniu procesu demokratyzacji w Polsce. Demonstracje, liczba zabitych i rannych oraz liczne aresztowania spotęgowały nienawiść do władzy. Przez wiele lat „Poznański Czerwiec” był przemilczany lub bagatelizowany przez PRL-owską propagandę. Jednak pamięć ludzi nie przemija i strajk poznański został ujawniony reszcie społeczeństwa, zaś 4 października 2007 roku otworzono Muzeum Powstania Poznańskiego – Czerwiec 1956 na Zamku w Poznaniu.