Do najbliższych obchodów Narodowego Dnia Pamięci Ofiar Ludobójstwa na Wołyniu zostało 201 dni, czyli 6 miesięcy i 20 dni.
W 2025 roku Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Ludobójstwa na Wołyniu przypada na 11 lipca (piątek).
Rzeź wołyńska to jedno z najkrwawszych wydarzeń w historii naszego kraju. Ludobójstwo dokonane przez ukraińskich nacjonalistów podczas II wojny światowej pochłonęło około 60 tysięcy Polaków. Większość z nich zginęło w strasznych męczarniach, wśród nich dzieci, kobiety i starcy. W 2016 roku uchwalono dzień pamięci poświęcony ofiarom tej masakry. Dzięki temu coraz więcej ludzi jest świadomych, jakiego barbarzyństwa dopuścili się ukraińscy nacjonaliści na Wołyniu.
Rzeź wołyńska
Dramat ludności byłego województwa wołyńskiego rozegrał się podczas II wojny światowej, jednak konflikt polsko-ukraiński w tym regionie nasilał się już od początku XX wieku. Był to okres, kiedy kształtowała się świadomość narodowa obywateli obydwu państw. Po I wojnie światowej Wołyń został przyłączony do Polski, z czym Ukraińcy nie mogli się pogodzić. Nienawiść do naszego kraju rosła z każdym rokiem, choćby za sprawą publikacji Dmytro Doncowa „Nacjonalizm”, która stała się inspiracją ideologiczną ukraińskich nacjonalistów (UON) do utworzenia niepodległego, jednonarodowego Zakerzońskiego Kraju.
Mimo tego w wielu wioskach przedstawiciele obu nacji nadal żyli ze sobą w zgodzie, po sąsiedzku, z dala od wielkiej polityki. Nacjonaliści zyskiwali jednak coraz większe poparcie, a niepokorni wobec pomysłu eliminacji wrogów narodu byli zastraszani. Te okoliczności zbiegły się z atakiem Niemiec na Polskę, z którymi później współpracowali Ukraińcy. Jedni i drudzy mieli z tego korzyści - Niemcy silną bojówkę, która pomagała im w walce z sowietami, w zamian naziści nie przeszkadzali Ukraińcom w eksterminacji obywateli naszego kraju. Do tego Polska partyzantka była nieliczna, więc Organizacja Nacjonalistów Ukraińskich frakcja Stepana Bandery (OUN-B) oraz jej zbrojne ramię Ukraińska Armia Powstańcza (UPA) wraz z pomagającymi im chłopami mieli swobodę działania.
W lutym 1943 roku miała miejsce III Konferencja OUN, postanowiono na niej „usunąć” wszystkich ludzi, którzy w ocenie tej organizacji zajęli tereny należące do Ukrainy. Najliczniejszą nieukraińską grupą narodowościową na tym obszarze byli właśnie Polacy. Rozpoczęły się czystki, które przybierały na sile, skali i brutalności oprawców. Ukraińcy atakowali zarówno pojedyncze osoby pracujące w lesie czy w polu, jak i grupy uczestniczące w mszy świętej.
Kulminacyjnym punktem ludobójstwa prowadzonego od lutego 1943 roku do wiosny 1945 roku. była tzw. Krwawa Niedziela. 11 lipca 1943 roku oddziały UPA dokonały ataku na 99 polskich miejscowości, głównie w powiatach kowelskim, horochowskim i włodzimierskim. Ukraińcy dokładnie przygotowali akcję – kilka dni wcześniej przekonywali rodaków zamieszkujących Wołyń o konieczności wymordowania Polaków. Przed masakrą rozprowadzono też ulotki nawołujące Polaków do wspólnej walki z Niemcami i Sowietami. Miało to ich uspokoić i powstrzymać przed ewentualną ucieczką. Na dzień ataku wybrano niedzielę, ponieważ w kościołach można było wtedy jednocześnie zaskoczyć wiele osób. Brutalność nacjonalistów ukraińskich przeraża - zabijano dzieci, kobiety, starców, duchownych. Zabijano to mało powiedziane - wobec ofiar powszechnie stosowano okrucieństwa, jak np. odrąbywanie różnych części ciała, palenie żywcem, wydłubywanie oczu, rozcinanie brzucha i wyciąganie jelit, rozcinanie na pół, wbijanie na pal, skalpowanie czaszki. Do masakry używano pistoletów, siekier, wideł, kos, pił, noży czy młotków. Liczbę ofiar szacuje się na 50–60 tysięcy.
Upamiętnienie ofiar
Inicjatywa upamiętnienia pamięci o ofiarach zbrodni wołyńskiej przybrała na sile w 2013 roku, starania podjęli posłowie klubów PiS, PSL, SLD i Solidarnej Polski oraz środowiska kresowe. Trzy lata później zostało ustanowione święto na mocy uchwały Sejmu z dnia 22 lipca 2016 roku. Jego pełna, oficjalna nazwa to Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Ludobójstwa dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów na obywatelach II Rzeczypospolitej Polskiej. Święto obchodzone jest corocznie 11 lipca. W tym dniu w 1943 roku doszło do Krwawej Niedzieli, czyli największej fali mordów na Polakach.
W treści uchwały oddano hołd ofiarom mordów na obywatelach II Rzeczypospolitej, wśród których byli także Żydzi, Ormianie, Czesi i przedstawiciele innych mniejszości narodowych.. Sejm nie zapomniał także o uznaniu dla żołnierzy Armii Krajowej, Samoobrony Kresowej, Batalionów Chłopskich, którzy podjęli heroiczną, ale i skazaną na niepowodzenie walkę w obronie zagrożonej atakami ludności cywilnej. Warto też pamiętać, że nie wszyscy Ukraińcy mordowali Polaków, wielu z nich próbowało ratować swoich sąsiadów czy nawet krewnych. Sejm nazwał ich „sprawiedliwymi Ukraińcami”.
Obchody Narodowego Dnia Pamięci Ofiar Ludobójstwa na Wołyniu
Uroczystości odbywają się w całej Polsce. W ramach centralnych państwowych obchodów Narodowego Dnia Pamięci Ofiar Ludobójstwa dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów na obywatelach II Rzeczypospolitej Polskiej w Warszawie odprawiana jest msza św. w Katedrze Polowej Wojska Polskiego, następnie przed Grobem Nieznanego Żołnierza złożone zostają wieńce i zapalone znicze. Podobnie przed pomnikiem Ofiar Ludobójstwa dokonanego przez nacjonalistów ukraińskich na obywatelach II Rzeczypospolitej Polskiej na terenie województw południowo-wschodnich w latach 1942–1947 oraz pomnikiem 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej, które znajdują się przy Skwerze Wołyńskim. W uroczystościach biorą udział przedstawiciele rządu, m. in. prezydent, premier, senatorzy, wojskowi, kombatanci, przedstawiciele różnych instytucji i urzędów. Organizatorami obchodów Narodowego Dnia Pamięci Ofiar Ludobójstwa są Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych oraz Instytut Pamięci Narodowej.
W całym kraju – Krakowie, Toruniu, Gdańsku, Wrocławiu czy Rzeszowie organizowane są różne uroczystości upamiętniające oraz inne wydarzenia - konferencje, wystawy, pokazy filmów spektakle teatralne, warsztaty dla nauczycieli i uczniów.
Ustanowienie święta w dużym stopniu wpłynęło na świadomość Polaków w kwestii rzezi wołyńskiej. Przez wiele lat było one wymazywane z książek i podręczników wydawanych w naszym kraju. Według raportu Centrum Badania Opinii Społecznej „Trudna Pamięć: Wołyń 1943” w czerwcu 2013 roku prawie połowa polskiego społeczeństwa nie wiedziała kto był sprawcą, a kto ofiarą wydarzeń na Kresach w 1943 roku. Dziś ta wiedza jest znacznie większa, kręcone są filmy takie jak „Wołyń” Wojciecha Smarzowskiego, publikuje się książki, artykuły w Internecie. Dzięki temu pamięć o ofiarach będzie wieczna.