Do najbliższych obchodów Ogólnopolskiego Dnia Etnografii, Etnologii i Antropologii Kulturowej zostały 294 dni, czyli 9 miesięcy i 18 dni.
W 2026 roku Ogólnopolski Dzień Etnografii, Etnologii i Antropologii Kulturowej przypada na 9 lutego (poniedziałek).
9 lutego przypada Ogólnopolski Dzień Etnografii, Etnologii i Antropologii Kulturowej. Data to nawiązanie do powołania w 1895 roku we Lwowie z inicjatywy prof. dra Antoniego Kaliny Towarzystwa Ludoznawczego. Jego spadkobierca, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, jest pomysłodawcą i głównym inicjatorem tego święta.
Jednym z podstawowych celów projektu jest konsolidacja środowiska związanego z etnografią, etnologią i antropologią kulturową oraz kontynuacja i upowszechnianie dorobku tych dyscyplin. W tym celu podejmowane są działania zwiększające widoczność różnych przedsięwzięć w przestrzeni akademickiej i w sferze publicznej. Tu jednak pojawia się nadrzędne przesłanie święta – uświadomienie społeczeństwa czym jest etnografia, etnologia i antropologia kulturowa. Z punktu widzenia osób niezwiązanych z tym środowiskiem są one dość skomplikowane. dlatego z okazji Ogólnopolskiego Dnia Etnografii, Etnologii i Antropologii Kulturowej warto wyjaśnić trzy pojęcia znajdujące się w jego nazwie.
Etnografia, etnologia i antropologia kulturowa – co oznaczają?
Zrozumienie tych pojęć wymaga przedstawienia szerszego kontekstu politycznego i społecznego. Na przełomie XIX i XX wieku ludoznawcy, czyli pasjonaci opisujący różnorodność kultur chłopskich w Polsce, dostrzegli potrzebę profesjonalizacji swoich działań. Wiązało się to choćby z nazewnictwem zgodnym ze współczesnymi europejskimi trendami, które rozróżniała etnologię i etnografię jako naukę nomotetyczną, tzn. budującą teorię (etnologia) oraz idiograficzną, czyli opisującą (etnografia). Do wybuchu II wojny światowej etnologia była dyscypliną naukową, jednak po jej zakończeniu została zakazana przez komunistyczne władze. Zastąpiono ją „Historią Kultury Materialnej”, odpowiednikiem radzieckiej etnografii. Z racji długiej nazwy używano po prostu słowa etnografia, które całkowicie niemal wyparło etnologię. Od czasu odzyskania niepodległości środowisko naukowe stara się przywrócić pierwotną, przedwojenną nazwę.
Podsumowując - etnografia to nauka, której zadaniem jest opisywanie ludzkiej kultury. Dawniej zajmowała się kulturą ludową lub pozaeuropejską, dziś opisuje wszystkie zjawiska. Zakres może więc obejmować Koło Gospodyń Wiejskich, jak i subkulturę kibiców czy punków. Dane zdobywane są poprzez obserwację uczestniczącą, wywiady, kwestionariusze itd. Etnologia to natomiast w uproszczeniu nauka zajmująca się porównywaniem tych samych zjawisk pomiędzy różnymi kulturami.
Pozostaje wyjaśnić pojęcie antropologii kulturowej. Tym razem należy udać się za ocean, gdzie w czasach II wojny wyemigrowało wielu uczonych pochodzenia żydowskiego. Założyli oni Cultural Anthropology, czyli w wolnym tłumaczeniu antropologia kulturowa. Badali oni ludzkie kultury w USA i na całym świecie, a antropologia jest nawiązaniem do nauki o człowieku jako istocie zamieszkującej Ziemię. Z czasem Europejscy etnografowie i etnolodzy, zafascynowani osiągnieciami kolegów z Ameryki, zaczęli nazywać siebie antropologami kulturowymi.
Obchody Ogólnopolskiego Dnia Etnografii, Etnologii i Antropologii Kulturowej
W ramach obchodów święta w całej Polsce 9 lutego organizowane są dedykowane wydarzenia, jak konferencje, wystawy, warsztaty, pokazy filmowe, konkursy plastyczne i liczne spotkania. Eventy odbywają się przede wszystkim na terenie muzeów, placówek edukacyjnych, bibliotek, centrów nauki, galerii sztuki. Eventy skierowane są nie tylko do dorosłych, ale przede wszystkim dzieci i młodzieży.
Każda edycja ma motyw przewodni, mający na celu skupienie uwagi na konkretnym zagadnieniu. Wśród nich m. in. akcja Wielkie Czytanie Kolberga, czyli jednego z najwybitniejszych polskich etnografów. Akcja Wielka Mi Rzecz miała na celu zaangażowanie uczestników w zabawę polegającą na nagraniu krótkiego filmiku rzeczy pamiątkowych, nietypowych (albo typowych), ważnych lub obdarzanych sentymentem. Z kolei motyw ETNObiblioteka wymierzony był w promocję bibliotek posiadających w swoich zasobach pozycje z zakresu etnografii, etnologii i antropologii kulturowej oraz dyscyplin pokrewnych.
Święto jest dobrą okazją do poszerzenia swoich horyzontów, gdyż w rolach prelegentów często występują ludzie z ogromną wiedzą i doświadczeniem. Dzięki nim można poznać
m. in. historię swojej okolicy, lokalne tradycje czy ciekawostki, do których na co dzień mamy ograniczony dostęp.