Celem Dnia Darwina jest promowanie i popularyzowanie teorii ewolucji na drodze doboru naturalnego. Według twórcy tej teorii rozwój przyrody jest procesem nieodwracalnym i następującym przez zmiany dokonywane przez dobór naturalny. 24 listopada 1859 roku Karol Darwin opublikował dzieło swojego życia pod tytułem „O powstaniu gatunków na drodze doboru naturalnego". Należy zauważyć, że w XIX wieku to była rewolucyjna teoria, stanowiąca zaprzeczenie dotychczasowego postrzegania źródła pochodzenia człowieka, a to oznaczało zagrożenie panującemu światopoglądowi.
W Dniu Darwina organizatorzy wydarzeń na całym świecie dążą do przybliżania nauk przyrodniczych i ścisłych powiązanych z naukami humanistycznymi, a przede wszystkim promują interdyscyplinarność wiedzy. Coroczny program Dnia Darwina opiera się na działaniach obejmujących edukację oraz poprawę jakości nauczania. Zwolennicy tego święta dążą do nawiązywania relacji między społecznością naukową a resztą społeczeństwa. Ważnym punktem Dnia Darwina jest zapobieganie oraz przeciwdziałanie negatywnym skutkom dezinformacji. Inicjatywy edukacyjne opierają się na całorocznej działalności oświatowej pod hasłem: „Rozwijajmy świadomość” oraz na oddziaływaniu społecznym, na przykład w organizowaniu obchodów Dnia Darwina.
W tym dniu, do wspólnego świętowania przyłączają się organizacje i stowarzyszenia naukowe, uniwersytety oraz szkoły, księgarnie i biblioteki, muzea oraz inne jednostki, które chcą popularyzować wiedzę z różnych dziedzin nauki. To także okazja do otwartych dyskusji, prelekcji naukowych oraz spotkań dotyczących roli naukowców i samej nauki w codziennym życiu. W Polsce Dzień Darwina organizowany jest przez Uniwersytet Śląski, Polskie Towarzystwo Genetyczne wraz z Sopockim Towarzystwem Naukowym oraz dzięki zaangażowaniu Polskiego Stowarzyszenia Racjonalistów. Wiele uczelni na świecie nie ogranicza się tylko do obchodów Dnia Darwina, ale organizują konferencje naukowe pod nazwą Tydzień Darwina.
Dzień Darwina na stałe wpisał się do kalendarzy pod koniec lat 90-tych XX wieku, choć podobne obchody i konferencje odbywały się już nawet na początku XX w. Od 2015 roku ten dzień jest oficjalnie uznany przez Izbę Reprezentantów USA. Wsparcie Dnia Darwina pochodzi zarówno od organizacji świeckich, jak i religijnych. Wielu chrześcijan, którzy popierają koncepcję ewolucyjnego stworzenia świętuje Dzień Darwina, wierząc, że ewolucja była narzędziem używanym przez Boga w procesie tworzenia świata.