Do Pierwszego Dnia Astronomicznej Zimy zostało 81 dni, czyli 2 miesiące i 20 dni.
W 2023 roku Pierwszy Dzień Zimy przypada na 22 grudnia (piątek).
Dla wielu osób początek zimy to prawdziwe wybawienie od jesiennej, depresyjnej aury. W końcu bowiem dzień będzie się wydłużał, a to dobra nowina przed zbliżającymi się świętami. Sezon na wychodzenie do pracy gdy jeszcze jest ciemno i wracanie gdy już jest ciemno można wtedy powoli uznać za zamknięty.
Kiedy przypada pierwszy dzień zimy?
Rozróżniamy dwa pojęcia – pierwszy dzień zimy kalendarzowej oraz pierwszy dzień zimy astronomicznej. W tym pierwszym przypadku sprawa jest prosta – zawsze to ten sam dzień, dokładnie 22 grudnia. Jeśli chodzi o kwestię astronomiczną, jest to ruchoma data związana z przesileniem zimowym. Słońce góruje wtedy w zenicie w możliwie najdalej na południe wysuniętej szerokości geograficznej półkuli południowej – zwrotniku Koziorożca. Jest to najkrótszy dzień w roku na półkuli północnej, na drugiej półkuli jest natomiast najdłuższy. Z powodu stosowania lat przestępnych przesilenie zimowe na półkuli północnej przypada 21 albo 22 grudnia i od czasu do czasu 20 lub 23 grudnia. Ostatnie przesilenie zimowe w dniu 23 grudnia było w 193 r. a kolejne będzie w 2303 r. W 2023 roku pierwszy dzień zimy astronomicznej wypada w piatek, 22 grudnia.
Pierwszego dnia zimy nie można więc określić jedną stałą datą, poza wyjątkami, które zależą m. in. od tego, czy dany rok jest rokiem przestępnym. Co kilka lat daty się pokrywają, ale przeważnie pierwszy dzień kalendarzowej zimy wypada dzień później.
Przesilenie zimowe 2023
Pierwszy dzień zimy astronomicznej to dzień kiedy występuje przesilenie zimowe na półkuli północnej i nazywane jest także przesileniem grudniowym. Jest to moment, kiedy Słońce góruje w zenicie w zwrotniku Koziorożca, czyli najdalej wysuniętej na południe szerokości geograficznej. Chociaż samo przesilenie zimowe trwa tylko chwilę, termin ten zwykle odnosi się do dnia, w którym występuje. W 2023 roku przesilenie zimowe wypada 22 grudnia.
Pierwszy dzień zimy u naszych przodków
Na półkuli północnej, na której znajduje się Polska, od czasów starożytnych celebrowano różne rytuały, związane z przesileniem zimowym i odradzaniem się Słońca. Słowianie ucztowali podczas Święta Godowego, znanym też jako Szczodre Gody, Szczodruszka. Dla naszych przodków było to symboliczne zwycięstwo światła nad ciemnością, a więc czas, w którym zaczyna przybywać dnia, a nocy ubywać. Najważniejszym bogiem, któremu oddawano hołd podczas Szczodrych Godów był Weles, opiekun magii, wiedzy, bogactwa, bydła i dzikich zwierząt. Wśród zwyczajów tego radosnego dla Słowian były m. in.: łamanie i dzielenie się chlebem, wróżby dotyczące przyszłorocznej pogody i zbiorów, kolędowanie,. Najmłodsi w Szczodry mogli liczyć na drobne upominki oraz orzechy, jabłka i specjalne placki zwane szczodrakami w kształcie zwierząt lub lalek. W tym okresie roku Słowianie oddawali także cześć duszom zmarłych przodków. By mogły się one ogrzać palono na cmentarzach ogniska i organizowano rytualne uczty. O tych rytuałach związanych z pierwszym dniem zimy pamięta się do dziś, formalne zarejestrowane związki wyznaniowe dbają, by Szczodre Gody były nadal kultywowane.
Przesilenie zimowe w innych częściach świata
W starożytnym Rzymie także obchodzono święto związane z przesileniem zimowym. Saturnalia były świętem pojednania i równości. Z okazji celebry zawieszano prowadzenie wszelkiej działalności gospodarczej, a niewolnicy mogli świętować na równi z wolnymi. Ojcowie rodzin nagradzani byli woskowymi świecami i glinianymi figurkami. W Persji w pierwszy dzień zimy obchodzono narodziny Mitry (bóstwa Słońca), natomiast u ludów germańskich – Jul.
Od czasów prehistorycznych przesilenie zimowe było postrzegane jako znacząca pora roku w wielu kulturach i naznaczone świętami i rytuałami. Oznaczało to symboliczną śmierć i odrodzenie Słońca. Sezonowe znaczenie przesilenia zimowego polega na odwróceniu stopniowego wydłużania nocy i skracania dni.
Przesilenie mogło szczególny moment w cyklu rocznym dla niektórych kulturach nawet podczas neolitycznych czasów. Zdarzenia astronomiczne były często wykorzystywane do kierowania działaniami, takimi jak krycie zwierząt , siew upraw i monitorowanie zimowych zapasów żywności. Z tego wywodzi się wiele mitologii i tradycji kulturowych.
Świadczą o tym fizyczne pozostałości w układach stanowisk archeologicznych z późnego neolitu i epoki brązu , takich jak Stonehenge w Anglii i Newgrange w Irlandii. Wydaje się, że główne osie obu tych pomników zostały starannie wyrównane na linii wzroku wskazującej wschód słońca podczas przesilenia zimowego (Newgrange) i zachód słońca podczas przesilenia zimowego (Stonehenge). Istotne jest to, że w Stonehenge Wielki Trylithon był skierowany na zewnątrz od środka pomnika, tj. Jego gładka płaska lico była zwrócona w stronę słońca w środku zimy.
Przesilenie zimowe było niezwykle ważne, ponieważ ludzie byli ekonomicznie uzależnieni od monitorowania przebiegu pór roku. Głód był powszechny w pierwszych miesiącach zimy, od stycznia do kwietnia, zwanych również "miesiącami głodu". W klimacie umiarkowanym, festiwal w środku zimy była ostatnia uczta uroczystość, zanim zaczęła się głęboko zima. Większość bydła poddawano ubojowi, aby nie trzeba było karmić zimą, więc była to prawie jedyna pora roku, kiedy dostępne były obfite zapasy świeżego mięsa.
Zima meteorologiczna
Według kalendarza meteorologicznego pierwszym dniem zimy jest zawsze 1 grudnia; kończący się 28 lutego (lub 29 w roku przestępnym).
Pory meteorologiczne polegają na podzieleniu pór roku na cztery okresy po trzy miesiące każdy. Pory te są podzielone tak, aby pokrywały się z naszym kalendarzem gregoriańskim, co ułatwia obserwacje i prognozy meteorologiczne porównywanie statystyk sezonowych i miesięcznych.