Dzień św. Jerzego 2026

Św. Jerzy to symbol walki ze złem, odwagi i męstwa. By ratować życie księżniczki stawił czoła smokowi i co najważniejsze wygrał to starcie. To jeden z powodów, dla których synowie Albionu obwołali go swoim patronem, nawet mimo tego, że wcale nie był Anglikiem.


Św. Jerzy – pogromca smoka

Jerzy pochodził z szanowanej chrześcijańskiej rodziny z Kapadocji (Turcja), choć niektóre źródła podają jako jego miejsce urodzenia Coventry w Anglii. Na wzór swojego ojca Geroncjusza wstąpił do armii rzymskiej zaraz po osiągnięciu wieku pełnoletniości. Szło mu bardzo dobrze i jego pozycja w wojsku szybko rosła – został trybunem za panowania cesarza Dioklecjana, choć ten należał do przeciwników wyznawców wiary chrześcijańskiej. Pełnił nawet funkcję jego osobistego ochroniarza, gdy władca zatrzymał się w Nikomedii.

Św. Jerzy otwarcie głosił swoje poglądy i wyznawaną wiarę. Nawet gdy Dioklecjan wydał edykt zezwalający na szykanowanie chrześcijan, ten odważnie krytykował decyzję cesarza. Odważnie, bowiem taka niesubordynacja wobec władcy oznaczała śmierć. Przekonała się o tym również żona Dioklecjana, która widząc siłę woli i wiary Jerzego (przetrwał on bez szwanku tortury, takie jak wrzucenie w rozpalone wapno czy przywiązanie do koła) nawróciła się. Za karę została ścięta wraz z pogromcą smoka. Tak Św. Jerzy został męczennikiem za wiarę chrześcijańską oraz wzorem rycerza. Jego nazwisko nadano kilkunastu zakonom, w tym bawarskiemu zakonowi św. Jerzego.

Legenda św. Jerzego wiąże się z zabiciem smoka, który terroryzował kraj. Zrobił sobie gniazdo na źródle wody zaopatrującym miasto Cyrena (lub Lod), przez co ludzie musieli dawać mu „okup” w postaci dwóch owiec każdego dnia, by spokojnie nabrać wodę. Gdy zabrakło zwierząt, ofiarę losowano wśród dziewcząt. Kiedy los wskazał córkę króla, która miała wychodzić za mąż, Jerzy postanowił unicestwić smoka. Zgładził go włócznią i przytaszczył jego ciało przed lud. Obiecał zabić potwora, jeśli wszyscy mieszkańcy przyjmą chrzest. Tak też się stało – Jerzy zabił smoka, a 15 tysięcy ludzi przyjęło nową wiarę. Legenda ta jest symbolem triumfu chrześcijaństwa nad pogaństwem, dobra nad złem.


Jak św. Jerzy został bohaterem Anglików

Św. Jerzy został patronem Anglii w 1415 roku, po tym jak żołnierze z tego kraju walczący pod dowództwem króla Henryka V pokonali Francuzów w bitwie pod Agincourt. Od tego momentu św. Jerzy stał się wyznacznikiem patriotyzmu dla Anglików, choć Krzyż św. Jerzego na fladze Anglii pojawił się jeszcze za czasów krucjat. Dziękując za interwencję w bitwie pod Crécy, Edward III umieścił jego wizerunek na Orderze Podwiązki – przedstawia on św. Jerzego na koniu zabijającego smoka. Order Podwiązki to trzecie w hierarchii odznaczenie brytyjskie. Wyższe miejsce zajmują jedynie Krzyż Wiktorii (przeczytaj więcej o królowej Wiktorii) oraz Krzyż Jerzego (także na cześć patrona, ale ustanowiony dopiero 24 września 1940 roku). Z kolei następca Edward IV w XV wieku rozpoczął budowę późnogotyckiej kaplicy św. Jerzego na słynnym Zamku Windsor, gdzie do dziś nadaje się wspomniany Order Podwiązki.

Uroczyste świętowanie St George's Day datuje się na początek XV wieku. Dużą rangę nadały mu Deklaracje Prowincji Canterbury z 1415 roku i Prowincji Yorku z 1421 roku. Zabraniały one pracy i nakazywały obowiązkową obecność w kościele. Dzień św. Jerzego został świętem narodowym w Anglii na równi z Bożym Narodzeniem. W XVIII wieku wskutek unii Anglii i Szkocji czczenie świętego w religii ludowej nieco podupadło. Jedynie brytyjskie organizacje harcerskie obchodziły je z należytą estymą. Na szczęście dla synów Albionu w 1894 roku założono Royal Society of St George (Towarzystwo Królewskie św. Jerzego). Jego celem jest popularyzowanie angielskiego stylu życia, zwyczajów i tradycji. Jednym z najważniejszych zadań było dla członków organizacji ożywienie obchodów Dnia św. Jerzego. Udało się to dopiero w latach 90. XX wieku, a przyczyniła się do tego również organizacja English Heritage.

Dzień św. Jerzego obchodzimy 23 kwietnia w rocznicę śmierci pogromcy smoka. Tego dnia w 2003 roku w Covent Garden w dniu odbył się Festiwal św. Jerzego, w tym występy Punch i Judy (tradycyjny pokaz kukiełkowy), pokaz tańca ludowego Morris. W propagowanie święta włączyli się również politycy. W 2009 roku kampanię zachęcającą do godnego czczenia patrona Anglii zainicjował burmistrz Londynu Boris Johnson. Rok później zorganizowano Korowód św. Jerzego, który wkrótce przekształcił się w wielki festiwal na placu Trafalgar Square.


Współczesne obchody St George's Day

- Na ulicy

W ramach święta organizowane są parady uliczne, rekonstrukcje historyczne. Ulice angielskich miast, takich jak Londyn, Manchester, Nottingham, Liverpool wyglądają jak wyjęte z przeszłości. Rycerze na koniach, morze flag, tradycyjne pieśni to powszechny widok. W zabawie udział biorą ludzie w każdym wieku, całe rodziny, a nawet zwierzęta poprzebierane w narodowe barwy. Tradycją jest noszenie czerwonej róży na klapie, jest to narodowy kwiat Anglii. Róże stały się symbolem świętego patrona, ponieważ uważano, że piękny kwiat rozrósł się na jego grobie.

St George's Day na Trafalgar Square

W stolicy festiwale St George's Day odbywają się w parkach, gdzie jest najwięcej miejsca do przeprowadzenia różnych rekonstrukcji historycznych i inscenizacji, ale główne wydarzenie ma miejsce na Trafalgar Square na przyjęciu burmistrza Londynu. Plac udekorowany jest na czerwono-biało, a wśród atrakcji są m. in. stosika z tradycyjnym angielskim jedzeniem, pokazy gotowania na żywo, występy muzyczne, zabawy dla dzieci, itp.

Pace Egg

W niektórych miejscach organizowana jest gra znana jako Pace Egg. Pochodzi ona z początku XVII wieku i polega na pozorowaniu walki św. Jerzego i złoczyńcy. Bohater zostaje zabity i przywrócony do życia, często przez znachora. Następnie patron Anglii zabija przeciwnika. Gra ta została nieco zapomniana, po tym jak wielu jej uczestników zginęło w czasie I wojny światowej. Potrzeba było czasu, by ta popularna niegdyś tradycja się rozpowszechniła. obecnie praktykowana jest m. in. w Lancashire i West Yorkshire.

- W pubie

Anglicy kochają puby, dla wielu z nich to obowiązek wyjść raz na jakiś czas na piwo. Podczas St George's Day ozdobione są one girlandami z krzyżem św. Jerzego oraz flagami narodowymi. Poniżej przedstawiamy kilka popularnych angielskich pubów, gdzie można miło spędzić Dzień św. Jerzego.

Ye Olde Trip to Jerusalem, Nottingham
Najstarszy angielski pub pamięta jeszcze czasy krucjat. Jego historia sięga 1189 roku, w tym miejscu rycerze przychodzili napić się piwa po udanych wyprawach krzyżowych. Uroku dodaje mu wygląd – belki, stare artefakty, zbroje rycerskie itp.

The George Inn, Southwark, Londyn
Ten średniowieczny pub z charakterystycznymi białymi balkonami położony jest w okolicy słynnego London Bridge. Dawniej jego nazwa brzmiała George and Dragon (Jerzy i Smok). Swego czasu chętnie odwiedzał go m. in. Charles Dickens.

The Grenadier, Hyde Park, Londyn
Niebiesko-czerwono wejście z daleka przykuwa uwagę. Kiedyś w tym XV wiecznym pubie mieściło się kasyno wojskowe, z którego korzystali angielscy Grenadierzy. Współcześnie odwiedzają go różne gwiazdy, m. in. Madonna czy książę William.

The Llandoger Trow, Bristol
To miejsce w Bristolu dawniej było ulubionym miejscem piratów i marynarzy. To tutaj Daniel Defoe spotkał marynarza, który zainspirował go do napisania Robinsona Crusoe.

The Green Dragon Inn, Upper Wensleydale, Yorkshire
„Zielony smok” pochodzi z XIII wieku i jest położony obok Hardraw Force, najwyższego w Anglii wodospadu. Warto go odwiedzić nie tylko w St. George Day, ale i we we wrześniu, kiedy odbywa się tam słynny konkurs orkiestr dętych.

The Old Wellington Inn, Manchester
Najstarszy pub w Manchesterze działa od ponad 450 lat i został nazwany na cześć jednego z największych bohaterów wojskowych. Położony jest w pobliżu Katedry w Manchesterze.

- W kościele

W katedrach i kościołach w Dzień św. Jerzego lub w najbliższą niedzielę zwyczajem jest śpiewanie hymnu „Jerozolima". Utwór napisany przez poetę Williama Blake'a opisuje rzekomą wizytę Jezusa Chrystusa w Glastonbury.

Dzień wolny czy nie?

W 2006 roku (później także w 2014) poseł Andrew Rosindell przedstawił argument w Izbie Gmin, aby St George's Day był dniem wolnym od pracy. W Anglii od wielu lat trwa dyskusja, czy to dobry pomysł. Wiele osób uważa, że to niesprawiedliwe, że inne kraje brytyjskiej wspólnoty w ramach święta swoich patronów mają dzień wolny. Tak jest w Irlandii w Dzień św. Patryka, oraz Szkocji w Dzień św. Andrzeja. Anglia i Walia (Dzień św. Dawida) czekają na zmiany w tej kwestii, choć trzeba pamiętać, że wprowadzenie kolejnego święta państwowego do kalendarza wiąże się z kosztami finansowymi dla Wielkiej Brytanii. Szkoły, sklepy, urzędy pocztowe, firmy i inne organizacje są więc otwarte jak zwykle. Usługi transportu publicznego także przebiegają zgodnie ze zwykłymi rozkładami jazdy.

Dzień św. Jerzego obchodzony jest także w Kanadzie, choć nie jest świętem narodowym. Jest to jednak święto prowincjonalne w Nowej Fundlandii i Labradorze, gdzie zazwyczaj obchodzone jest w najbliższy poniedziałek 23 kwietnia. Zobacz jak wyglądają święta w Kanadzie.