Dzień Kryptologii 2025

Do najbliższych obchodów Dnia Kryptologii zostało 111 dni, czyli 3 miesiące i 19 dni.

W 2025 roku Dzień Kryptologii przypada na 25 stycznia (sobota).

Dzień Kryptologii został ustanowiony w 2007 roku przez Wydział Matematyki i Informatyki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza Poznaniu. Święto stanowi upamiętnienie złamania szyfru niemieckiej maszyny kodującej Enigma, która była komercyjnie używana od lat 20. XX wieku, zaś w późniejszym okresie została przejęta przez instytucje państwowe w wielu krajach. W 2007 roku przypadła 75. rocznica złamania szyfru niemieckiej maszyny kodującej Enigma.

Enigma po grecku oznacza „zagadkę”. Słowo to więc idealnie pasuje do maszyny przypominającą przenośną maszynę do pisania, której głównym zadaniem było szyfrowanie i deszyfrowanie wiadomości. W czasie II wojny światowej Enigma była wykorzystywana przez siły zbrojne oraz służby wywiadowcze Niemiec i innych państw. Gdy próby odszyfrowania przekazywanych wiadomości zakończyły się porażką, kpt. Maksymilian Ciężki zaproponował współpracę Wydziałowi Matematyki Uniwersytetu Poznańskiego, na którym zorganizowano kursy dekryptażu. Początkowo w szkoleniach uczestniczyło 26 osób, z których po czterech latach pozostało trzech. Absolwenci Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego UAM, genialni matematycy i kryptolodzy: Marian Rejewski, Jerzy Różycki oraz Henryk Zygalski dokonali 14 grudnia 1932 roku złamania szyfru Enigmy.

W wielu miejscach Polski i na świecie znajdują się pomniki oraz tablice upamiętniające polskich kryptologów, na przykład w Poznaniu, Bydgoszczy lub w Bletchley Park. W 2000 roku przyznano pośmiertnie Marianowi Rejewskiemu, Jerzemu Różyckiemu oraz Henrykowi Zygalskiemu jedno z najwyższych polskich odznaczeń cywilnych, Order Odrodzenia Polski. W Polsce maszynę szyfrującą Enigmę można zobaczyć w Muzeum Techniki i w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, Muzeum Wojska w Białymstoku, Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu oraz w izbie muzealnej Centralnego Ośrodka Szkolenia Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego w Emowie.

Od 25 stycznia 2008 roku Dzień Kryptologii stał się początkiem corocznych wykładów z informatyki, imienia najsłynniejszych kryptologów. Przed inauguracją odczytów następuje złożenie kwiatów pod ich pomnikiem umiejscowionym naprzeciwko Centrum Kultury „Zamek”, gdzie mieścił się w okresie międzywojennym Wydział Matematyczno-Przyrodniczy UAM. Dzień Kryptologii stanowi wyraz pamięci i wdzięczności dokonaniom kryptologów, dzięki którym alianci mogli odnieść znaczące sukcesy oraz zapobiec śmierci wielu ofiar.