Stanisław ze Szczepanowa był biskupem krakowskim, który swoimi czynami zdobył szacunek społeczeństwa. Niestety, wdał się w konflikt z królem Bolesławem Szczodrym (Śmiałym), zakończony tragicznie dla obu współpracujących ze sobą wcześniej mężczyzn. 8 maja w Polsce ma miejsce uroczyste wspomnienie kapłana, jednego z głównych patronów naszego kraju.
Stanisław ze Szczepanowa
Zgodnie z tradycją uznaje się, że Stanisław urodził się w 1030 roku w Szczepanowie, w zamożnej i szanowanej rodzinie. Świadczy o tym jego staranne wykształcenie odebrane w Gnieźnie oraz we Francji lub Belgii, a także to, że rodzinna wioska należała do jego rodziców. W 1072 roku książę Bolesław Szczodry zgodził się na objęcie przez Stanisława stanowiska biskupa krakowskiego. Dał się poznać jako gorliwy, skuteczny, ale i bezkompromisowy kapłan. Jego ogromną zasługą było przekonanie papieża Grzegorza VII do wskrzeszenia metropolii gnieźnieńskiej, dzięki czemu metropolia magdeburska przestała rościć sobie prawa do zwierzchnictwa nad diecezjami polskimi.
Postać św. Stanisława ze Szczepanowa nierozerwalnie kojarzona jest z konfliktem z królem Bolesławem Szczodrym. To on przecież poparł Stanisława jako biskupa krakowskiego, a w późniejszych latach wyznawał podobne poglądy w kwestiach religijnych. Sam zresztą odbudował wiele kościołów, sprowadzał duchownych. Kiedy koronował się na króla naszego kraju, w krótkim czasie przywrócił mu suwerenną powagę. Konflikt między biskupem a władcą naświetla bł. Wincenty Kadłubek, który był kolejnym biskupem krakowskim, miał więc dostęp do sprawdzonych informacji. Według niego przyczyną były częste wyprawy wojenne Bolesława, m. in. do Czech, na Węgry, do Kijowa. Podczas jego nieobecności w kraju dochodziło do rozbojów, rozpadów małżeństw, a król nadal bawił się zagranicą. Kiedy żołnierze zaczęli go opuszczać, Bolesław po powrocie okrutnie się na nich mścił. Stanisław sprzeciwił się temu, krytykował go również za inne występki, co ostatecznie pogorszyło napięte od dłuższego czasu stosunki, miał nawet rzucić na niego klątwę. Dla króla była to zniewaga nie do przyjęcia, co doprowadziło do ataku na biskupa podczas mszy, którą ten odprawiał w kościele św. Michała na Skałce. Bolesław Szczodry przebił Stanisława mieczem, następnie kazał go poćwiartować.
Legenda głosi, że części ciała biskupa w cudowny sposób się zrosły (co podczas rozbicia dzielnicowego miało symbolizować zapowiedź zjednoczenia), a potem pilnowały go orły. Mord na duchownym był początkiem wojny domowej, gdyż oburzony lud nie darował królowi takiego aktu przemocy, Bolesław Szczodry musiał uciekać z kraju.
Męczeńska śmierć Stanisława była jednym z powodów narodzenia się jego kultu. W 1253 roku miała miejsce kanonizacja biskupa na świętego. Jest on głównym patronem Polski (obok NMP Królowej Polski i św. Wojciecha), a także archidiecezji gdańskiej, gnieźnieńskiej, krakowskiej, poznańskiej i warszawskiej.
Obchody Uroczystości św. Stanisława ze Szczepanowa
Wspomnienie św. Stanisława ze Szczepanowa w Kościele katolickim obchodzone jest
11 kwietnia, czyli w rocznicę śmierci biskupa. W Polsce ma ono rangę uroczystości liturgicznej i przypada 8 maja. Jest to nawiązanie do podniesienia relikwii Stanisława i ogłoszenia jego kanonizacji w Polsce, które miały miejsce 8 maja 1254 roku. Główne obchody odbywają się w Krakowie - odbywa się tam uroczysta procesja z relikwiami św. Stanisława z Wawelu na Skałkę, czyli od jego grobu do miejsca męczeństwa. W procesji uczestniczy m. in. Episkopat Polski, przedstawiciele duchowieństwa, zakonów i laikatu, władz czy goście z zagranicy. Wydarzenie wyróżnia się niesamowitą atmosferą, na którą wpływają trasa pochodu, kolorowe stroje, oprawa muzyczna czy piękne dekoracje ołtarza polowego na Skałce, gdzie celebruje się uroczystą sumę.
Pierwsza procesja odbyła się w 1253 roku, od tego czasu wydarzenie to na stałe wpisało się w życie Krakowa. Głośnym echem odbiła się choćby procesja 8 maja 1966 roku, która zbiegła się z tysiącleciem Chrztu Polski. Procesję na Skałkę poprowadził wtedy Karol Wojtyła, a udział wziął cały episkopat z kardynałem Wyszyńskim na czele.
Uroczystości odpustowe z udziałem pielgrzymów odbywają się także w rodzinnej wsi Stanisława, Szczepanowie.