Dzień Weteranów 2025

11 listopada to znaczący dzień na całym świecie. 11 listopada 1918 roku zakończyła się I wojna światowa, dlatego wiele państw obchodzi wtedy Dzień Pamięci czyli Remembrance Day. W USA jest podobnie, choć jego nazwa i założenie lekko się różni od zwyczajów z Wielkiej Brytanii czy Kanady. Oto Dzień Weteranów czyli Veterans Day.

O ile Remembrance Day w Kanadzie oraz Wielkiej Brytanii mają na celu upamiętnienie ofiar I wojny światowej oraz innych konfliktów, to w Stanach Zjednoczonych ten dzień dedykowany jest przede wszystkim żyjącym żołnierzom. Wyrażenie podziękowania za służbę krajowi i wspomnienie ofiar jest natomiast celebrowane podczas majowego Memorial Day.


Historia święta

Amerykańskie święto mające na celu uhonorowanie weteranów służących w siłach zbrojnych Stanów Zjednoczonych obchodzone jest 11 listopada, czyli w rocznicę zawarcia rozejmu kończącego I wojnę światową. Porozumienie pomiędzy Ententą i Cesarstwem Niemieckim zawarto w wagonie kolejowym w lesie Compiegne 11 listopada 1918 roku. Wszedł on w życie tego samego dnia o godzinie 11:00 czasu paryskiego, co oznaczało koniec działań wojennych w krwawym konflikcie. Oficjalnie I wojna światowa zakończyła się 28 czerwca 1919 roku wraz z podpisaniem traktatu wersalskiego. W 1919 roku prezydent Stanów Zjednoczonych Woodrow Wilson ustanowił święto pod nazwą Armistice Day (Dzień zawieszenia broni), aby uczcić rocznicę zakończenia I wojny światowej.

W 1945 roku weteran II wojny światowej Raymond Weeks z Birmingham w stanie Alabama zaproponował, aby Dzień zawieszenia broni honorował wszystkich weteranów, nie tylko tych, którzy zginęli podczas I wojny światowej. Ideę Narodowego Dnia Weteranów poparł generał Dwight Eisenhower. Kiedy został prezydentem USA proklamacją z 1 czerwca 1954 roku zmienił nazwę Armistice Day na Dzień Weteranów i ustanowił go świętem narodowym.

W tym samym roku zainaugurowano przyznawanie nagrody National Veterans Award. Jej celem jest honorowanie wybitnych ludzi wnoszących największy wkład w rozwój patriotycznych interesów weteranów i organizacji weteranów w całym kraju. Co roku nagroda jest przyznawana na National Veterans Award Dinner w Birmingham. Pierwszym, historycznym zwycięzcą został Kongresman Rees z Kansas za pracę ustawodawczą przy tworzeniu Veterans Day.

Innym znaczącym wydarzeniem w 1954 roku było utworzenie Komitetu Narodowego Dnia Weteranów, którego zadaniem jest nadzorowanie i koordynowanie obchodów wydarzenia. Przewodniczącym komitetu został zarządcę do spraw kombatantów Harvey V. Higley. Komitet spotyka się trzy razy w roku w Waszyngtonie, aby zająć się sprawami organizacyjnymi. Od wyboru narodowego plakatu z okazji Dnia Weteranów, po koordynację regionalnych obchodów oraz narodową ceremonię na Narodowym Cmentarzu w Arlington. Komitet ma również na celu podnoszenie wśród młodych pokoleń zrozumienia prawdziwego znaczenia Dnia Weteranów. Opracowuje więc przewodnik dla nauczycieli i przekazuje go do szkół w całym kraju. Zawiera sugerowane działania dotyczące programów nauczania dla uczniów w każdym wieku. Amerykanie kształtują patriotyczne postawy od najmłodszych lat, więc działania edukacyjne skierowanych do uczniów szkół podstawowych i średnich dotyczących wkładu i poświęceń weteranów wsparła także Rezolucja Senatu Stanów Zjednoczonych która wyznaczyła tydzień 11 listopada do 17 listopada 2001 roku Jako „Narodowy Tydzień Wiedzy o Weteranach".

28 czerwca 1968 roku Kongres przyjął Uniform Monday Holiday Act, który w przeniósł cztery święta z ich tradycyjnych dat na określony poniedziałek. Wśród nich obok Washington's Birthday, Labor Day, Columbus Day I Memorial Day znalazło się Veterans Day. Ustawa zaczęła obowiązywać od 1971 roku. Ustawa weszła w życie w 1971 roku, ale obchody w nowym terminie wywołały sprzeciw w wielu stanach. Uważano że tak ważna data powinna być celebrowana w pierwotnym terminie, W 1975 roku prezydent Gerald Ford przywrócił więc Dzień Weteranów na 11 listopada.


Obchody Dnia Weteranów w Stanach Zjednoczonych

W Dzień Weteranów zamknięte są urzędy federalne, banki oraz większość urzędów stanowych i szkół. W całym kraju z okazji Dnia Weteranów organizowane są najróżniejsze akcje, jak koncerty, konferencje, przedstawienia teatralne. W całym kraju wiele restauracji i sieci fast foodów oferuje darmowe posiłki dla weteranów. Najważniejszym elementem tego święta za oceanem jest przede wszystkim upamiętnienie bohaterów na cmentarzach oraz przy miejscach pamięci pomnikach Nieznanego Żołnierza. O godzinie 11.00 w całej Ameryce ma miejsce minuta ciszy. W największych miastach odbywają się również parady z udziałem weteranów, władz, służb mundurowych, aktorów, dziennikarzy i innych obywateli. Poniżej przedstawiamy dwa najważniejsze takie wydarzenia: uroczystość na Cmentaruz w Arlington oraz paradę w Nowym Jorku.

- Cmentarz w Arlington - Cmentarz w Arlington

Oficjalna uroczystość w Dzień Weterana, czyli National Veterans Day Observance odbywa się każdego roku na Narodowym Cmentarzu w Arlington. Obchody rozpoczyna koncert w Amfiteatrze Pamięci o godzinie 10:30, o 11.00 składana są wieńce przy Grobie Nieznanego Żołnierza. Pomnik został zbudowany w 1921 roku i jest on symbolem hołdu dla żołnierzy amerykańskich poległych podczas wojen prowadzonych przez ten kraj.

W wydarzeniu biorą udział przedstawiciele władz, służb wojskowych, politycy. Uroczystość jest bezpłatna i otwarta dla publiczności, ale każdy musi pamiętać o nadzwyczajnych środkach bezpieczeństwa. Na teren cmentarza nie można wnosić takich przedmiotów jak puszki z napojami, parasole, dużych toreb i plecaków, zapalniczki i wszystkiego, co potencjalnie może być użyte jako broń.

- New York City Veterans Day Parade

W całym kraju organizowane są parady z okazji Dnia Weteranów, ale największa z nich odbywa się w najbardziej kosmopolitycznym mieście świata. W wydarzeniu na Piątej Alei na Manhattanie udział bierze ponad 500 000 uczestników.

New York City Veterans Day Parade ma swoje korzenie w paradach i marszach organizowanych przez weteranów amerykańskiej wojny o niepodległość i wojny 1812 roku z okazji Dnia Ewakuacji (25 listopada 1783 - dnia, w którym Brytyjczycy opuścili Nowy Jork pod koniec Rewolucji amerykańskiej). W 1919 roku po zakończeniu I wojny światowej tłumy nowojorczyków powitało żołnierzy na Piątej Alei, inaugurując nową tradycję i punkt centralny dla uhonorowania bohaterów. Tradycja ta nieco przygasła pod koniec lat 70. i 80. XX wieku, ale Zjednoczona Rada Weteranów rozpoczęła proces przywracania jej prawowitej pozycji w społeczności. Skutecznie, bowiem obecnie NYC Veterans Day Parade jest największym wydarzeniem z okazji Veterans Day w kraju.

Ponad 300 jednostek i dziesiątki tysięcy uczestników marszu gromadzi się w pobliżu Madison Square Park, w tym weterani, jednostki wojskowe, służby mundurowe, grupy obywatelskie i młodzieżowe czy zespoły marszowe. Do tego aktualne oraz historyczne pojazdy wojskowe, pełne umundurowanie uczestników itp, a całość jest transmitowana na żywo w telewizji. Parada biegnie przez serce Manhattanu, obok ikon Nowego Jorku, w tym Empire State Building, Rockefeller Center i katedry św. Patryka.

Paradę poprzedza ceremonia składania wieńców przez weteranów, urzędników, wojskowych przy pomniku Eternal Light Flagstaff w Madison Square Park. Monument upamiętnia powrót do kraju członków sił zbrojnych Stanów Zjednoczonych, którzy walczyli na I wojnie.

Inne kraje, takie jak Australia, Francja i Kanada Wielka Brytania również upamiętniają weteranów I wojny światowej i II wojny światowej w dniu 11 listopada lub w pobliżu. Kanada ma Dzień Pamięci, a Wielka Brytania ma Niedzielę Pamięci (druga niedziela listopada).