Do najbliższych obchodów Matki Boskiej Gromnicznej we Francji zostało 17 dni.
W 2021 roku Matki Boskiej Gromnicznej we Francji przypada na 2 lutego (wtorek).
La Chandeleur (lub Fete des chandelles) to święto, które w Polsce znamy jako Ofiarowanie Pańskie lub Święto Matki Boskiej Gromnicznej. Choć jego nazwa pochodzi od słowa „chandelle”, czyli gromnica, świeca, to najbardziej charakterystycznym elementem tego święta we Francji są... naleśniki.Termin obchodów przypada 2 lutego.
Korzenie La Chandeleur
Ofiarowanie Pańskie wywodzi się z dawnych nakazów Prawa Mojżeszowego, zgodnie z którymi każdy chłopiec miał być ofiarowany Stwórcy. Symbolizowało to poświęcenie Bogu największego skarbu każdego rodzica, z drugiej strony stanowiło pewnego rodzaju oczyszczenie dla matki. Maria, która poczęła Chrystusa w sposób nieskazitelny, była z niego wyłączona, ale z szacunku do Prawa przyszła do Świątyni. W ten sposób Jezus udowodnił, że jest Światłem, które „oświeca” ludzi i prowadzi ich ku życiu wiecznemu. Dlatego też tak wielką rolę w obchodach tego święta odgrywa ogień, który jest nawiązaniem do owego światła.
Podobnie jak wiele współczesnych świąt, także La Chandeleur ma swoje korzenie w czasach pogańskich, w rytuale nazywanym Luperkalia. Rzymianie oddawali podczas niego cześć Faunowi, bożkowi płodności i opiekunowi pasterzy. W V wieku papież Gelazjusz I na jego miejsce ustalił chrześcijańskie święto Ofiarowania Chrystusa, zachował jednak kilka elementów charakterystycznych dla Luperkaliów. Jednym z nich są procesje z płonącymi świecami – dawniej pogańscy chłopi szli z pochodniami na pola przed siewem, aby oczyścić je ogniem. Od czasu ustalenia święta kościelnego, we wspólnotach chrześcijańskich organizowano procesje upamiętniające ofiarowanie Jezusa. Świece zabierano po mszy do domu, ponieważ wierzono, że ochronią go przed złymi duchami, burzami czy innymi kataklizmami, ale i symbolizowały światło, koniec zimy. Świece miały także chronić siewy przed niskimi temperaturami w zimie.Warto wspomnieć, że tradycja przyrządzania naleśników była powszechna już podczas ceremonii Luperkaliów. Wypiekano je w tym okresie, ponieważ swoim okrągłym kształtem i złotym kolorem przypominają słońce, co dawnym ludom symbolizowało powrót wiosny po ciemnej i mroźnej zimie.
Naleśniki jako talizman
Tradycja pieczenia naleśników we Francji przy okazji Fete des chandelles pochodzi jednak z V wieku od papieża Gelazjusza I. Zwierzchnik Kościoła rozdawał je pielgrzymom, którzy przybyli do Rzymu. Z czasem zwyczaj stał się znany poza granicami miasta, a rozpowszechnili go m. in. chłopi którzy wierzyli, że zjedzenie naleśnika w święto zapewni im dobre plony.Ich obawy nie były bezpodstawne, o czym świadczy stare francuskie przysłowie: „Si point neveux de blécharbonneux, mange des crêpes à la Chandeleur”. Można je przetłumaczyć w ten sposób: „jeśli nie chcesz pszenicy ze sporyszem, na Gromniczną jedz naleśniki”. Sporysz w średniowiecznej Francji i innych krajach Europy był przyczyną śmierci wielu ludzi. To choroba, która atakuje zboża, przez co te wydają zatrute plony. Ich zjedzenie powodowało halucynacje oraz owrzodzenia.
Zgodnie z przesądem praktykowanym w dawnej Francji najważniejszy był pierwszy naleśnik, którego przygotowanie wymagało nie lada zdolności. Prawą dłonią należało podrzucić placek tak, by wrócił na patelnie, w lewej trzymano monetę. Następnie kładziono ją do środka i z naleśnikiem udawało się do kościoła na procesje, a po powrocie chowano na szafę. W następnym roku gospodarz ściągał resztki naleśnika i monetę, którą oddawał pierwszemu napotkanemu żebrakowi. Ten rytuał zwiastował oczywiście dobrobyt na cały następny rok.
Współczesne obchody Dnia Naleśnika
Dziś w całej Francji 2 lutego tak jak dawniej unosi się zapach naleśników. Warto wspomnieć, że w zależności od regionu przygotowuje się ich różne wersje, mają one też lokalne nazwy. W Bretanii, gdzie podobno robi się najcieńsze i najsmaczniejsze placki, dominują naleśniki gryczane oraz razowe. Jada się je na słono, nadziewane szynką z żółtym serem lub szpinakiem z serem kozim. W tym regionie mówi się na naleśniki krampouzeh, z kolei specjalnością słonecznej Korsyki są placki wykonane z mąki kasztanowej i pszennej, znane jako nicci. W Prowansji oprócz naleśników (znanych tam jako candélouse) 2 lutego jada się również ciastka z dodatkiem aromatu kwiatu pomarańczowego w kształcie łódki. Navettes de Saint Victor upamiętniają przypłynięcie do brzegów Camargue osób prześladowanych w Jerozolimie (m. in. Maria Magdalena, Maria Salomea, Maria matka Jakuba, Łazarz).
W Marsylii przy okazji Święta Matki Boskiej Gromnicznej odbywa się ciekawe wydarzenie podczas którego rzeźba Czarnej Madonny wnoszona jest procesyjnie z klasztoru św. Wiktora aż do bazyliki Notre Dame de la Garde. Klasztor św. Wiktora to jedno z najstarszych miejsc kultu chrześcijańskiego w Europie. Tradycją jest poświęcenie po drodze przez arcybiskupa ciastkarni Four des Navettes, którą kiedyś zarządzał klasztor. Punktem obowiązkowym podczas tej procesji jest oczywiście zjedzenie czegoś słodkiego w słynnej ciastkarni.
Przy okazji święta we Francji rozmowy na temat pogodowych przesądów są bardzo popularne. Tradycja mówi, że deszczowy dzień Ofiarowania Pańskiego oznacza kolejne 40 dni deszczu. To właśnie oznacza przysłowie „Quandilpleutpour la Chandeleur, ilpleut pendant quarantejours", którego używają niekiedy Francuzi. Z kolei słoneczny dzień zwiastuje dłuższą zimę i nieszczęścia, natomiast bezchmurny przepowiada rychły koniec zimy.