Wigilia w Norwegii 2024

Wigilia w Norwegii (Julaften) to najbardziej uroczysty dzień świąt Bożego Narodzenia. Przygotowania rozpoczynają się już na początku grudnia. W uroczysty nastrój wprowadzają piękne jarmarki bożonarodzeniowe, koncerty gwiazdkowe, spotkania wigilijne w firmach i szkołach. Wiele produktów spożywczych, jak mleko czy masło, sprzedawanych jest w specjalnych świątecznych opakowaniach. Norwegowie chętnie dekorują swoje mieszkania ozdobami ze św. Mikołajem, skrzatem nisse, sercami, gwiazdkami, aniołkami oraz domkami z pierników. Według tradycji każda gospodyni powinna upiec na gwiazdkę aż siedem ciast. Choinkę najczęściej ubiera się 23 grudnia, dzień ten nazywany jest Lille Julaften (Mała Wigilia). Wtedy też mają miejsce gruntowne porządki oraz przygotowuje się świąteczne potrawy.

Wigilia w Norwegii

Tak jak Polacy oglądają w święta kultowe filmy jak „Sami Swoi” czy „Kevin sam w domu”, tak Norwedzy nie mogą opuścić filmu o… Kopciuszku. Co więcej, jest to czeska wersja filmu „Trzy orzechy dla Kopciuszka” z 1973 roku, która jest pokazywana po południu w każdą Wigilię. Później wiele osób udaje się do kościoła oraz odwiedza groby rodzinne na cmentarzach.

Kolacja wigilijna rozpoczyna się podobnie jak w Polsce. Kiedy zbliża się wieczór, w naszym kraju wyczekuje się pierwszej gwiazdki na niebie, natomiast w krainie fiordów sygnałem do świętowania jest bicie kościelnych dzwonów i koncert chłopięcego chóru Sølvguttene. Tradycyjnie zasiada się z rodziną do uroczystej kolacji, choć menu znacznie różni się od tego, co znamy w naszym kraju. Zamiast karpia, pierogów, barszczyku czy zupy grzybowej, Norwegowie zajadają się żeberkami jagnięcymi i wieprzowymi, indykiem, daniem bożonarodzeniowym w kraju wikingów jest też lutefisk, czyli ryba ługowana. Najczęściej jest to dorsz, którego moczy się przez kilka dni w ługu sodowym, silnie żrącej substancji. Po wyjęciu i oczyszczeniu, galaretowatą, silnie aromatyczną rybę gotuje się lub smaży, następnie podaje się ją z warzywami lub innymi dodatkami. Kolejny wigilijny przysmak to pieczona wieprzowa kiełbasa medister, doprawiana solą, pieprzem i zielem angielskim. Na deser podawany jest pudding ryżowy z kremem. Na wigilijnym stole nie brakuje też alkoholu, na czele ze skandynawską wódką akevitt (pierwsze wzmianki o niej pochodzą już z 1528 roku), piwem i winem.
Norwegowie w trakcie Wigilii życzą sobie „god jul”, czyli „wesołych świąt”. Nie ma zwyczaju dzielenia się opłatkiem.

Prezenty

Po kolacji wigilijnej przychodzi czas na śpiewanie kolęd, tańczenie przy choince oraz wręczanie prezentów. Tradycja ta w Norwegii sięga czasów władcy Eryka z Lade, żyjącego na przełomie IX i X wieku. Miał on zwyczaj obdarowywać swoich ludzi podarunkami w Nowy Rok. Prezenty świąteczne stały się powszechne dopiero w XIX wieku. Od lat międzywojennych jest tradycją, że dorosły przebiera się za św. Mikołaja i przychodzi z prezentami bożonarodzeniowymi we Wigilię, by rozdać je najmłodszym.

W 2006 roku Norwegian Church Aid (charytatywna organizacja kościelna) uruchomiła kampanię „Podaruj kozę”. Za pośrednictwem sklepu internetowego można wręczyć dowolną kwotę, aby organizacja mogła wesprzeć ludzi zamieszkujących Państwa Trzeciego Świata. Są to np. protezy dla ofiar wojny, woda pitna czy żywność.

Norwegowie na każde święta mają także specjalny prezent dla Wielkiej Brytanii. To ogromna choinka, która jest wyrazem wdzięczności za pomoc, jakiej mieszkańcy Wielkiej Brytanii udzielili im podczas II wojny światowej. Drzewko stoi nie byle gdzie, bo na placu Trafalgar Square w centrum Londynu.

Św. Mikołaj i skrzaty

Św. Mikołaj w Norwegii to Julenissen, a jego wizerunek nie odbiega od tego wykreowanego przez Coca Colę. Sprawa nie jest jednak oczywista, ponieważ zanim zadomowił się on w kraju fiordów, prezenty roznosiły skrzaty nazywane nisser. Zgodnie z legendą zamieszkiwały one każdy dom, były jego opiekunami. Zadaniem właścicieli było dokarmianie ich w święta, najlepiej puddingiem ryżowym lub owsianką, by dbały o gospodarstwo i zwierzęta. Zlekceważenie tego małego jegomościa mogło skutkować psotami z ich strony, ponieważ bywały mściwe. W wielu domach gospodarze nadal zostawiają więc miskę owsianki dla brodatego skrzata.

Nisse (liczba pojedyczna) przynosił prezenty norweskim dzieciom jeszcze w XIX wieku, jednak z czasem zachodni wizerunek Mikołaja wyparł lokalny folklor. Dziś nisse to częsty element świątecznych dekoracji, ale za prezenty odpowiada poczciwy staruszek z brodą. Skrzata traktuje się dziś jako jego świątecznego pomocnika.

Św. Mikołaj ma Norwegii swoją własną siedzibę, w Drøbak, miasteczku położonym niedaleko Oslo. Znajduje się tam Dom Bożonarodzeniowy (Julehuset) oraz poczta św. Mikołaja (Julenissen's Postkontor). Tam trafiają listy z życzeniami z całego świata, można też wpisać się do specjalnej księgi. To niejedyny dom Mikołaja w Norwegii, posiada też posiadłość w Savalen w regionie Hedmark. Ciekawostką jest największy na świecie domek z piernika, ale można też tam kupić najróżniejsze gadżety, porozmawiać ze staruszkiem czy wziąć udział w świątecznych imprezach.