Dziś jest Wielkanoc w Niemczech

W 2019 roku Wielkanoc w Niemczech przypada na 21 kwietnia (niedziela).

Jak Niemcy obchodzą najważniejsze i najstarsze święto chrześcijańskie upamiętniające mękę, śmierć i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa? Zapraszamy do artykułu, w którym przedstawimy niemiecką Wielkanoc dzień po dniu.

Niemcy to kraj wielowyznaniowy, w którym najważniejszymi religiami są katolicyzm i ewangelicyzm. Dlatego też obchody Wielkanocy mogą się różnić w zależności od danego landu. Najuroczyściej świętuje się w Bawarii, Badenii-Wirtembergii, Hesji, Nadrenii-Westfalii, Saksonii oraz Turyngii.


Przygotowania

Niemcy już przed Wielkim Tygodniem dekorują swoje domy, co jest jednocześnie zwiastunem nadchodzących świąt oraz wiosny. Nie może więc zabraknąć zielonych gałązek i wiosennych kwiatów, które upiększane są innymi dekoracjami. Ozdabia się okna, balkony, a nawet drzewa i krzaki w ogrodzie. Drzewka przystraja się również kolorowymi jajkami – ten zwyczaj znany od wieków nosi nazwę „Ostereierbaum”. Jeśli chodzi o tradycję święcenia palm w Niedzielę Palmową, to jest ona praktykowana jedynie w Bawarii.

Niemieckie gospodynie, znane z zamiłowania do porządku, kilka dni przez świętami pracują na wysokich obrotach. Chyba, że w planach mają wyjazd… Wiele osób korzysta z tego przywileju – jedni odwiedzają rodziców albo krewnych, inni jadą do hotelu. Omija ich wtedy choćby szykowania najróżniejszych potraw. W czasie Wielkanocy na niemieckich stołach nie może oczywiście zabraknąć jajek w najróżniejszej postaci, np. z sosami lub faszerowane kawiorem. Nasi sąsiedzi zajadają się także takimi potrawami jak pieczeń z barana, hackepeter zrobiony z surowego mięsa wieprzowego, papryki, cebuli i natki pietruszki, zupa dyniowa, boczek, pieczona szynka czy kiełbasa. W wielu domach na wielkanocnych stołach pojawia się też pieczywo, w tym chleb orzechowy oraz biały ser, który przybiera kształt jaja. Jeśli chodzi o słodkości, to jest to babka drożdżowa, sernik, owocowe strudle, babki, knedle oraz musli owocowe.


Wielki Czwartek w kolorze zieleni...

Wielki Czwartek (Gründonnerstag) nazywany jest również Zielonym Czwartkiem. Według jednych nazwa ta pochodzi od koloru szat liturgicznych noszonych tego dnia przez księży do XVI wieku. Inni wskazują na pokutników, których nazywano w średniowieczu „Zielonymi”.

Tradycja związana z Wielkim Czwartkiem nakazuje zjeść jakieś zielone warzywo, czyli np. sałatę, szczypiorek, szpinak. Na wielu stołach, a już na pewno we Frankfurcie, nie może zabraknąć zielonego sosu przyrządzonego tradycyjnie z siedmiu ziół. Podaje się go do gotowanych ziemniaków z jajkami na twardo. W metropolii w Hesji stoi nawet pomnik tego dania, a co roku w maju odbywa się Festiwal Zielonego Sosu.

W Wielki Czwartek kolorem zielonym maluje się również jajka.

W Weimarze pielęgnowana jest tradycja, którą zapoczątkował poeta Johann Wolfgang Goethe. Co roku w Wielki Czwartek zapraszał on dzieci do swojego ogrodu, w którym chował dla nich jajka. Władze miasta podtrzymują ten zwyczaj i zapraszają dzieci na szukanie pisanek chowanych przez wielkanocnego zajączka do parku nad rzeką Ilm, gdzie znajduje się letni dom Goethego.


Wielki Piątek, niekoniecznie postny....

Wielki Piątek (Karfreitag) nazywany jest też Cichym Piątkiem (Stiller Freitag), ponieważ w Kościołach katolickich nie używa się dzwonów ani dzwonków (tak samo jak w Wielką Sobotę). To dzień wolny od pracy. W Wielki Piątek figury świętych zakrywa się czarnymi całunami, a odkryte jest tylko 14 stacji drogi krzyżowej przy których modlą się wierni. Wieczorem kapłani zapraszają parafian na agapę, czyli wspólny posiłek składający się z wody, chleba oraz wina. W odróżnieniu od naszego kraju, nie obowiązuje wtedy ścisły post – Niemcy mogą więc jeść mięso czy nawet napić się alkoholu.

W Wielki Piątek popularnym zwyczajem jest ukrywanie upominków dla najmłodszych np. w ogrodzie. Dzieci mogą jednak wyruszyć na poszukiwania dopiero po wielkanocnym śniadaniu.


Wielka Sobota w ogniu

W Wielką Sobotę (Karsamstag) w kościołach nie są odprawiane nabożeństwa, wiele osób przychodzi jednak się do nich pomodlić. To co odróżnia Niemcy od Polski, to fakt, że Niemcy nie święcą pokarmu (z wyjątkiem Bawarii). Zamiast popularnej święconki, u naszych sąsiadów króluje tego dnia ... ogień.

Ognie to jeden z symboli Wielkanocnych u naszych zachodnich sąsiadów. Ogniska płoną przed świątyniami (zwłaszcza na północy i w centrum kraju) co stanowi symbol zbliżającego się zmartwychwstania Chrystusa. Kapłani święcą ogień, a wierni odpalają świece paschalne i zabierają je do swoich domów. Świece te towarzyszą później Niemcom przy posiłkach i mają zapewnić szczęście i radość. Ogniska rozpala się nie tylko przed kościołami, ale i np. w miejskich ogrodach, czy przykładowo wzdłuż brzegów Łaby w Hamburgu. W niektórych okolicach ogień płonie dopiero w Niedzielę lub Poniedziałek Wielkanocny.

Ten zwyczaj ludowy kultywowany jest od XVI wieku, choć wywodzi się jeszcze z czasów przedchrześcijańskich. Dawniej ciepło i światło miały przepędzić zimę, a płomienie zapewnić urodzajność ziemi. Jako tradycja chrześcijańska ogień jest symbolem Zmartwychwstania Chrystusa.

Ciekawym zwyczajem jest Koło Wielkanocne, które toczy się z Wielkanocnej Góry w miejscowości Lügde w Nadrenii Północnej-Westfalii. Zostawia ono za sobą ognisty ślad o długości kilkuset metrów.


Niedziela Wielkanocna – bitwa na jajka

W Niedzielę Wielkanocną (Ostersonntag) w kościołach odsłaniane są figury świętych, pojawiają się świece i kwiaty. W tym dniu odbywa się poranna msza rezurekcyjna upamiętniająca zmartwychwstanie Chrystusa. Jak podają historycy Kościoła, to właśnie w Augsburgu w Niemczech w X wieku odprawiona została pierwsza msza rezurekcyjna.

Po nabożeństwie Niemcy spożywają rodzinne śniadanie. Najmłodsi poszukują prezentu zostawionego przez wielkanocnego zajączka, który jest w Niemczech równie popularny jak św. Mikołaj. Według niektórych źródeł to właśnie w tym kraju w XVIII wieku pierwszy raz pojawił się zajączek wielkanocny.

Przy śniadaniu bardzo popularny jest zwyczaj stukania się jajkami, który można nawet nazwać bitwą na jajka, tzw. „Eier titschen”. Każdy członek rodziny wybiera sobie swoją pisankę i kolejno stuka się nią z innymi – wygrywa posiadacz jajka z najmocniejszą skorupką. W zabawą uczestniczą zarówno dzieci jak i starsi. Warto wspomnieć, że z pięknie malowanych pisanek słyną przede wszystkim Łużyczanie zamieszkujący na południe od Berlina.


Poniedziałek Wielkanocny na sucho

Tradycja mokrego śmigusa-dyngusa nie jest w Niemczech znana, choć słowo dyngus pochodzi z tego języka. Poniedziałek Wielkanocny (Ostermontag) jest czasem spotkań z rodziną i bliskimi oraz odpoczynku. Sporo osób wychodzi na spacery, cieszy się nadejściem wiosny. W wielu miejscach kultywowane są ciekawe tradycje, które zapoczątkowane zostały setki lat temu.

W bawarskim mieście Traunstein (region Südostoberbayern) organizowana jest słynna konna procesja św. Jerzego, który jest niemieckim patronem jeźdźców i rolników. Pielgrzymka ma kilkusetletnią tradycję i odbywa się regularnie od 1892 roku. Punktualnie o 10 rano setki ubranych w historyczne stroje jeźdźców na czele z Heroldem wyrusza w podróż, by pobłogosławić konie i bydło. Procesji towarzyszy taniec mieczy, czyli impreza, gdzie uzbrojeni mężczyźni odgrywają scenę symbolicznego zwycięstwa wiosny nad zimą. Korzenie tego tańca sięgają jeszcze XVI wieku, a w obecnej formie przedstawiany jest od 1926 roku. W widowisku uczestniczą także kobiety ubrane w ludowe stroje oraz przedstawiciele władz miasta.

Procesje są popularnym zwyczajem związanym z Poniedziałkiem Wielkanocnym, nie tylko konne. W niektórych landach, zwłaszcza w południowej części kraju, ludzie wychodzą wcześnie rano na paradę przy świecach (Emmausgang). Parady kończą się nabożeństwem.

W Wielki Poniedziałek organizowane są również bardzo popularne wyścigi jaj (Eierlauf). Zawody te mają różne zasady, przeważnie uczestnicy (najczęściej dzieci), biegną do mety z jajkiem na łyżce. Najsłynniejsza impreza tego typu to najprawdopodobniej Remlinger Eierlauf. Tradycyjny wyścig odbywa się od 1738 roku w Remlingen (Dolna Frankonia). W zawodach mogą uczestniczyć tylko niezamężni mężczyźni z wioski. Inny zwyczaj związany z jajkami dla młodych chłopaków pozwala udowodnić swoją gotowość do zawarcia małżeństwa. W ramach zawodów panowie staczają jajka z góry w dół, po czym je ścigają . Zwycięzcą zostaje ten, który jako pierwszy dotrze na sam dół wzgórza.