Marzec

Jego nazwa pochodzi od łacińskiego wyrazu „Martius”, co oznacza dosłownie „miesiąc Marsa”. Został nazwany na cześć Marsa, rzymskiego boga wojny. W tym okresie w Cesarstwie Rzymskim miały więc swój początek kampanie wojenne. Większość języków europejskich przyjęło to nazewnictwo, czego przykładem jest również polskie „marzec”. To wyjątek na tle innych nazw miesięcy (podobnie jak maj), bowiem w naszym języku funkcjonują prasłowiańskie określenia. Niektórzy w związku z tym doszukują się rodzimego wyjaśnienia nazwy marzec. Popularna jest teoria, że pochodzi od słowa „marznąć” lub wręcz przeciwnie, od wyrazu „rozmarzać” (przyroda budzi się do życia i zaczyna się wiosna). Wyraźne podobieństwo nazwy do imienia słowiańskiej bogini Marzanny, którą symbolicznie topiono w trzecim miesiącu roku, to przypadek.

Dawniej używano nazwy „brzezień”, nawiązuje do to okresu zbierania soku z brzozy, która nawiasem mówiąc ma wiele właściwości leczniczych. Przyjęła się ona na stałe w języku ukraińskim („berezen”) oraz czeskim („březen”). Podobne znaczenie ma marzec w języku białoruskim, gdzie „sakavik” pochodzi od słowa „sok".

Inna nazwa, obecnie niespotykana, to „kazidroga”. Nasi przodkowie używali jej, by zobrazować utrudnienie związane z topniejącymi w tym czasie śniegami i lodami. Utrudniały one przemieszczanie się poprzez uszkadzanie traktów, tzw. każenie dróg.

W większości europejskich języków nazwa odpowiada tradycji łacińskiej. Najpopularniejsze przykłady to angielskie „March”, niemieckie „März”, francuskie „mars”, włoskie „marzo”, portugalskie „março”, hiszpańskie „marzo”, greckie „mάρτιος” („mártios”). Istnieje jednak kilka wyjątków. W języku słoweńskim tradycyjna nazwa to „sušec”, czyli marzec to miesiąc, w którym ziemia staje się wystarczająco sucha, aby można było ją uprawiać. W języku fińskim miesiąc nazywa się „maaliskuu” , co odnosi się do tego, że w marcu ziemia staje się widoczna pod śniegiem. Chorwacki marzec to „ožujak”, a nazwa pochodzi od słowa oznaczającego „kłamstwo", które wskazuje na dualizm, zmienność pogody w tym okresie. W języku litewskim marzec to „kovas”, w języku kazachstańskim „nauryz". We współczesnych językach chińskim i japońskim marzec oznaczony jest jako „trzeci miesiąc", gdyż w kalendarzu tych państw nie ma nazw miesiąca, jedynie liczby porządkowe. Dawniej obowiązywała jednak nazwa „yayoi”, co można przetłumaczyć jako nowe życie, początek wiosny.


W dawnych czasach marzec był pierwszym miesiącem rzymskiego roku kalendarzowego, aż do momentu, kiedy do kalendarza włączono styczeń i luty. Dawniej więc wiele festiwali związanych z początkiem nowego roku odbywało się właśnie w marcu. Zgodnie z kalendarzem gregoriańskim ma 31 dni.

W marcu następuje na półkuli północnej (Ameryka Północna, Europa, Azja i część Afryki) równonoc wiosenna, a na południowej (Ameryka Południowa, część Afryki i Oceania) równonoc jesienna. Meteorologiczne jest to w naszym kraju miesiąc wiosenny. przyroda budzi się powoli do życia, a odpędzić zimę ma staropolski zwyczaj topienia kukły przedstawiającej boginię Marzanny.

Kamienie symbolizujące marzec to beryl i heliotrop (odmiana chalcedonu zbliżona do plazmy, w którym na ciemnozielonym tle widoczne są czerwone plamki tlenków żelaza). Te kamienie reprezentują odwagę. Szczęśliwym kwiatem dla ludzi urodzonych w marcu jest narcyz. Historia tego kwiatu jest powszechnie znana: w mitologii greckiej występował młodzieniec niezwykłej urody o imieniu Narcyz. Nie chciał odwzajemnić uczuć nimfy Echo, dlatego Nemezis ukarała go miłością do własnego odbicia w tafli wody. Narcyz zmarł z niezaspokojonej tęsknoty, a po śmierci na jego grobie wyrósł piękny kwiat. Znaki zodiaku obowiązujące w marcu to Ryby i Baran.